بدون استفاده از لوله‌های فولادی هزینه اجرای پروژه‌های ساختمای و صنعتی بسیار بالا خواهد رفت. این مقاطع در هر جایی که نیاز به نقل و انتقال سیالات باشد، مورد کاربرد واقع می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت پس از تیرآهن، میلگرد و ورق مهمترین محصولات صنایع فولاد به حساب می‌آیند. لوله فولادی دارای دسته‌بندی گسترده‌ای بوده که برای هر یک شکل ظاهری و کاربردی خاص تعریف می‌شود. تمامی صنایع، کم یا زیاد، به این قطعات در تجهیزات و یا تولیدات خود نیاز دارند.
قیمت ورق سیاه بر روی بخش عمده‌ای از بازار این محصولات به صورت مستقیم تاثیرگذار می‌باشد. این مسئله به دلیل کاربرد بسیار گسترده این محصولات در ساخت انواع لوله‌های آب، نفت، گاز و دیگر سیالات می‌باشد. انواع لوله از آلیاژهای دیگر نیز مانند استیل، چدن، آلومینیوم، مس و … نیز تولید می‌شوند. همچنین از انواع ترکیبات پلیمری نیز برای ساخت این مقاطع استفاده می‌کنند.
اما چرا مصرف فولاد در ساخت انواع لوله به مراتب بیشتر از دیگر مصالح می‌باشد. چرا با اینکه فولاد به نسبت تمامی این مصالح مقاومت کمتری در مجاورت مایعات خصوصا آب دارد، بیشتر برای ساخت لوله مورد کاربرد است. در ادامه این مطلب به پاسخ این سوالات و بیان روش‌های مورد استفاده در ساخت انواع لوله‌های فولادی خواهیم پرداخت.
انواع لوله فولادی و کاربرد آنها
لوله‌هایی که با گریدهای مختلف فولاد ساخته می‌شوند، در صنایع گوناگونی مورد کاربرد هستند. از ساختمان سازی تا کشتی سازی، همه این صنایع بالاخره در جایی از تجهیزات خود نیاز به لوله‌های فولادی خواهند داشت. متریال مورد استفاده در ساخت این مقاطع باید با توجه به کاربرد و محیط بکارگیری آنها انتخاب شود.
به عنوان مثال به هیچ عنوان نمی‌شود از انواع لوله صنعتی در صنایع دریایی استفاده کرد. چرا که رطوبت و آب موجب اکسیداسیون شدید در این محصولات خواهد شد. و یا بکارگیری لوله‌های ضد زنگ، در صنایع گوناگون موجب بالا رفتن هزینه‌های پروژه خواهد شد. در ادامه برخی از انواع لوله که در صنایع مختلف مورد کاربرد واقع می‌شوند را معرفی خواهیم نمود.
لوله گازی
همانطور که از نام این محصول پیداست، برای نقل و انتقال انواع گاز مورد استفاده قرار میگیرد. برای ساخت این محصولات از انواع ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. لوله‌های گاز در انواع توکار و روکار تولید و در بازار عرضه می‌شوند. از نمونه‌های مورد استفاده در خطوط سنگین تا انواع مورد استفاده در لوله‌کشی گاز شهری همه با نام لوله گازی در بازار به فروش می‌رسند.
در صورتی که این مقاطع زیر زمین نصب شوند، حتما باید با استفاده از روکش‌های پلیمری پوشید و عایق کاری شوند. چرا که پس از مدتی، نم زمین مقاومت لوله را از بین برده و رطوبت آن موجب بروز پوسیدگی در سطح آن خواهد شد. روش تولید این نوع لوله را در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد.
لوله اسپیرال
لوله‌های اسپیرال تنها در نوع تولید با انواع مختلف از لوله‌های صنعتی متفاوت هستند. کاربرد این محصولات نیز مانند دیگر لوله‌های فولادی است که در صنایع مختلف بکار می‌روند. البته باید توجه داشت که سطح مقطع یا همان قطر اسمی لوله‌های اسپیرال بزرگ تر از نمونه‌های معمولی هستند.
از مزایای این محصولات می‌توان به استحکام بیشتر، مقاومت بالاتر در برابر ضربه و فشار، هزینه تولید پایین تر و شکل پذیری مناسب اشاره نمود. برای استفاده از این محصولات در اجرای خطوط لوله، نیاز کمتری به فلنج‌ها و اتصالات گوناگون خواهد بود. در شبکه‌های مختلفی که بکار می‌روند، می‌توان به سادگی جریان هوا را اندازه گیری نمود.
بکارگیری این محصولات در خطوط لوله، هزینه‌های پروژه را پایین خواهد آورد. هزینه‌های تولید آنها تا حد زیادی بستگی به قیمت ورق آهن در انواع گوناگون خواهد داشت. معایب این نوع لوله بیشتر برای تولیدکنندگان آن خواهد بود. سطح مقطع این محصولات در حین تولید به شکل بیضی در می‌آید و گاها در هنگام فرم دهی چروک می‌شوند.
لوله جداره چاه
همانطوری که از نام این محصول پیداست، در جداره چاه‌ها مورد کاربرد واقع می‌شوند. این محصولات جهت تقویت جداره و جلوگیری از ریزش آن درون چاه وارد شده و نصب می‌شوند. لوله‌های جداره چاه، گاها به صورت اسپیرال تولید می‌شوند و در بیشتر موارد دارای شیار هستند.
از آنجایی که این لوله‌ها به صورت مستقیم در مجاورت آب و رطوبت بکار می‌روند، باید در برابر اکسیداسیون و آسیب‌های ناشی از آن تقویت شوند. جنس ورق فولادی که برای این موارد بکارگیری می‌شود، گالوانیزه می‌باشد. برای ساخت آن در مواردی از مواد پلیمری و یا فلزات دیگر نیز استفاده می‌شود.
لوله مانیسمان
این مورد نیز مانند انواع لوله اسپیرال، تنها در نوع ساخت با دیگر انواع لوله فولادی متفاوت است و کاربرد آنها در صنایع مختلف با دیگر انواع لوله تقریبا یکسان می‌باشد. از سوی دیگر در جایی که نیاز به مقاومت بیشتری در جداره لوله باشد و یا استفاده از لوله‌های جوش دار ریسک خرابی را بالا ببرند، از این نوع لوله در خطوط استفاده خواهد شد.
روش تولید این محصولات را در بخش‌های دیگر این مطلب مورد بررسی قرار خواهیم داد. در معرفی لوله‌های مانیسمان به این نکته نیز باید اشاره نمود که دارای استاندارد‌های مختلفی در تولید بوده و این مسئله موجب ایجاد رده‌بندی متنوعی در بین این محصولات شده است. رده ۲۰ ، ۴۰، ۸۰ ۱۲۰ و … نمونه‌های گوناگونی از این تولیدات هستند.
لوله داربستی
این نوع لوله فولادی به روش جوش دار تولید می‌شود (که در ادامه مقاله به معرفی آن خواهیم پرداخت). این محصولات در دو استاندارد ۱۴ و ۱۷ کیلویی تولید می‌شوند. به این معنی که وزن یک متر از این دو نمونه ۱۴ و ۱۷ کیلوگرم خواهد بود. طول این لوله‌ها ۱، ۳ و ۶ متری می‌باشند. با وجود سایزهای مختلف از این محصولات در بازار قیمت لوله داربست با توجه به وزن آنها محاسبه می‌شود.
همانطور که از نام این محصولات پیداست، برای اجرای داربست‌های فلزی مورد کاربرد واقع می‌شوند. در تولید آنها نیز از ورق‌های فولادی قوی بکارگیری شده و با پوشش‌های ضد زنگ پوشانده خواهند شد.
لوله مبلی
لوله‌های مبلی پروفیل‌هایی پرکاربرد در صنایع مختلف هستند. این محصولات را با استفاده از ورق‌های فولادی روغنی تولید می‌کنند. نام لوله مبلی به این جهت است که سطح آنها کیفیت بیشتری به نسبت سایر انواع لوله دارد. البته در ساخت انواع مبلمان نیز مورد کاربرد هستند.
روش‌های تولید لوله در صنعت فولاد
به طور کلی لوله‌های موجود در بازار به دو گروه بدون درز و درزدار یا جوش دار، تقسیم می‌شوند. نام دیگر این تولیدات که بیانگر روش بکارگیری شده در ساخت آنها نیز است، فابریک و پرسی می‌باشد. به این معنی که برخی از نمونه‌ها به صورت فابریک و با استفاده از شمش فولادی تولید می‌شوند و بعضی دیگر از ورق آهن.
از میان تمامی انواع لوله فولادی تنها انواع مانیسمان به صورت فابریک و با استفاده از شمش تولید می‌شوند و دیگر انواع با انواع ورق. به همین جهت به لوله مانیسمان، انواع فابریک هم می‌گویند. نمونه‌هایی که با ورق فولادی ساخته می‌شوند به دو شکل طولی و اسپیرال تولید می‌شوند.
در نمونه‌های طولی، با توجه به ابعاد لوله ورق را برش داده و با دستگاه فرمینگ، به شکل لوله در آورده و سپس جوشکاری می‌کنند. در ساخت انواع اسپیرال ورق به صورت اوریب و پیچشی لوله شده و درز آن نیز جوش می‌خورد. به نمونه‌هایی که با استفاده از ورق تولید می‌شوند لوله‌های درزدار و به نمونه‌های مانیسمان فابریک نیز می‌گویند.
