با انواع اوراق بهادار بیشتر آشنا شوید

آشنایی با اوراق بهادار

از جمله مفاهیمی که در حوزه اقتصادی و مالی با آن مواجه می‌شویم، اوراق بهادار است؛ ابزاری که جهت سرمایه گذاری صحیح، افراد لازم است که با آن و کاربردهای آن آشنا باشند.

اوراق بهادار نوعی دارایی و سندی است که دارای ارزش پولی است و قابلیت نقل و انتقال دارد و مالک این اوراق می‌تواند آن را به فروش برساند. اوراق بهادار توسط نهادهای دولتی یا خصوصی تضمین می‌شوند و لذا سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران از خرید و فروش آن منتفع می‌شوند. این اوراق می‌تواند به شکل گواهی یا سند الکترونیکی منتشر شود.  

اوراق بهادار توسط شرکت یا اشخاص حقوقی منتشر شده و در دو نوع با نام و بی نام منتشر می‌شوند. به عبارت دیگر این اوراق ممکن است به نام شخص معینی منتشر شوند و در این حالت صاحب اوراق، شخصی است که ورقه بهادار به نام او ثبت شده است. همچنین اوراق بهادار می‌توانند در وجه حامل منتشر شوند. در این صورت حامل اوراق، صاحب آن به شمار می‌رود.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که هر کدام دارای شرایط و ویژگی‌های خاص خود است. به طور کلی اوراق بهادار در سه دسته اوراق بدهی، اوراق حقوق صاحبان سهام و ابزارهای مشتقه منتشر می‌شوند.

اوراق حقوق صاحبان سهام

اوراقی است که نشان دهنده مالکیت صاحب اوراق بر میزان معینی از سهام شرکت مربوطه است. سهام شرکت به شکل عادی و ممتاز منتشر می‌شود. در سهام عادی، سهامداران به ازای هر سهم در مجامع عمومی شرکت و تصمیمات آن حق رای دارند. دارندگان سهام ممتاز از امتیازاتی مانند تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی، دریافت سود ثابت و اولویت در دریافت حق خود به هنگام انحلال شرکت برخوردارند.

ابزارهای مشتقه

اوراق مشتقه، یکی از انواع اوراق بهاداری هستند که ارزش آن‌ها از دارایی پایه آن‌ها مشتق می‌شود. دارایی پایه می‌تواند سهام شرکت‌ها، گواهی‌های سپرده کالایی، اوراق بهادار با درآمد ثابت، صندوق‌های سرمایه گذاری و … باشد. بنابراین ارزش قراردادهای مشتقه با توجه به نوسان قیمتی دارایی پایه مشخص می‌شود.

در معاملات مشتقه، خریداران و فروشندگان می‌توانند با پیش‌بینی روند قیمتی دارایی پایه، کسب سود کنند. اوراق مشتقه ابزاری است که سرمایه گذاران از آن برای کنترل ریسک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند و شامل قراردادهای سلف، معاوضه، اختیار معامله و آتی است.

اوراق بدهی

اوراق بدهی یا اوراق قرضه به سرمایه‌گذار تضمین می‌دهد که در زمان معین، اصل مبلغ سرمایه‌گذاری شده به همراه بازدهی مشخص شده از قبل به وی پرداخت خواهد شد.

اوراق قرضه از سوی دولت یا شرکت‌ها و به منظور تامین مالی منتشر می‌شود. به عبارت ساده‌تر سرمایه‌گذار، سرمایه خود را در اختیار شرکت یا بنگاه اقتصادی قرار می‌دهد و در تاریخ معینی در آینده، اصل پول خود را با بازدهی مشخص دریافت می‌کند. پرداخت سود می‌تواند در انتهای قرارداد به صورت یکجا به سرمایه گذار پرداخت شود یا به صورت دوره ای پرداخت شود که به آن اوراق کوپن دار گفته می‌شود.

در بازار سرمایه ایران، اوراق قرضه به شکل اوراق خزانه اسلامی، صکوک، اوراق مشارکت، اوراق مرابحه، اوراق منفعت و … منتشر می‌شود.

اوراق قرضه دولتی توسط دولت و غالبا برای تامین مالی پروژه‌های زیرساختی و عمرانی منتشر می‌شود. سررسید این اوراق ممکن است کوتاه مدت یا بلندمدت باشد. این اوراق همچنین در صورت نیاز، جهت پرداخت بدهی‌های عمومی یا تامین هزینه‌های دولت منتشر می‌شود.

اوراق قرضه شرکتی اوراقی هستند که توسط شرکت‌ها برای تامین مالی پروژه‌ها، ایجاد خطوط تولید جدید، توسعه فعالیت‌ها یا تغییر ساختار شرکتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اوراق معمولا دارای نرخ بازدهی بالاتری نسبت به اوراق دولتی هستند اما ریسک بالاتری نیز به همراه دارند.

اوراق قرضه شهرداری‌ها نیز از سوی شهرداری‌ها برای تامین مالی طرح‌های عمرانی و زیرساختی منتشر می‌شود. اوراق یاد شده ممکن است از معافیت مالیاتی برخوردار باشند که در این صورت، جذابیت آن برای سرمایه گذاران افزایش می‌یابد.

دارندگان اوراق بدهی می‌توانند تا قبل از تاریخ سررسید، اوراق خود را در بازار سرمایه بفروشند و به پول نقد تبدیل کنند.

 آشنایی با اوراق تسهیلات مسکن

برای خرید مسکن، افراد می‌توانند مبلغی را به حساب سپرده بانکی واریز کرده و پس از گذشت مدت مشخصی می‌توانند با دریافت گواهی، از تسهیلات وام استفاده کنند. این اوراق گواهی در بازار سرمایه قابل معامله است.

همچنین کسانی که سرمایه مورد نیاز را در حساب بانکی مذکور برای سپرده گذاری قرار نداده باشند می‌توانند با خرید اوراق تسهیلات مسکن از حق استفاده از این تسهیلات برخوردار شده و وام مسکن دریافت کنند.

خرید و فروش اوراق بهادار با مزایا و معایب خاص خود همراه است و بهتر است سرمایه گذاران پیش از اقدام به خرید این اوراق نسبت به کلیه شرایط آن آگاهی لازم را کسب کنند. آشنایی با انواع اوراق بهادار می‌تواند به سرمایه گذاران در استفاده بهتر از فرصت‌های سرمایه گذاری کمک کند.