بسیاری از افراد شغل اپتومتریست و چشم‌پزشک را یکی می‌دانند و یا به خوبی از تفاوت‌های آن‌ها آگاه نیستند. افرادی که در این دو حرفه کار می‌کنند چندین وظیفه مشترک دارند. برای مثال، هر دو گروه در زمینه تعیین نمره چشم و تجویز عینک فعالیت می‌کنند. اما بین این دو حرفه تفاوت‌های زیادی نیز وجود دارد و اپتومتریستها توانایی ارائه بسیاری از خدمات تخصصی پزشکی را ندارند. در ادامه هر یک از مشاغل را معرفی کرده و سپس تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
اپتومتریست
بینایی سنج یا اپتومتریست (optometrist) یک متخصص مراقبت از چشم است که اختلالات و بیماری‌های ابتدایی چشم را تشخیص داده و آن‌ها را درمان می‌کند. در واقع، اپتومتریست با استفاده از ابزارها و تجهیزات پیشرفته، قدرت بینایی، ایرادات بینایی و نیاز چشم به لنز یا عینک را ارزیابی می‌کند. تنبلی چشم، نزدیک‌بینی، دوربینی، استیگماتیسم و پیرچشمی از مشکلات رایج در این زمینه هستند.
اگر به این شغل علاقه‌مند هستید، می‌توانید آگهی استخدام اپتومتریست را در لینک مربوطه مشاهده کنید.
وظایف اپتومتریست
اپتومتریستها طیف گسترده‌ای از خدمات را به مراجعین خود ارائه می‌دهند. در ادامه لیستی از این خدمات آورده شده است.
- انجام معاینه چشم
- تشخیص نمره چشم
- تشخیص و درمان بیماری‌ها و ناهنجاری‌های چشمی
- درمان مشکلات اورژانسی چشمی
- تجویز لنزهای اصلاحی یا عینک
چگونه اپتومتریست شویم؟
افراد علاقه‌مند به این حرفه، باید در کنکور سراسری شرکت کرده و در رشته بینایی سنجی یا اپتومتری قبول شوند. پس از چهار سال تحصیل در این رشته، آن‌ها مدرک کارشناسی خود را دریافت می‌کنند. برای دریافت مجوز تأسیس کلینیک، داشتن مدرک لیسانس کافی است، اما علاقه‌مندان می‌توانند تحصیلات خود را تا مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز ادامه دهند. این افراد امکان ادامه تحصیل در کشورهای خارجی از جمله کانادا را نیز دارند.
رشته بینایی‌سنجی یکی از رشته‌هایی است که طرح اجباری دارد. افراد تا سه ماه پس از اتمام تحصیلات خود فرصت دارند تا برای شرکت در طرح نیروی انسانی وزارت بهداشت ثبت‌نام کنند. آن دسته از افرادی که در زمان مقرر برای انجام طرح آماده نباشند، مشمول جریمه می‌شوند و مدت زمان طرح آن‌ها افزایش می‌یابد.
افرادی که در رشته بینایی‌سنجی تحصیل کرده‌اند، می‌توانند در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها مشغول به کار شوند و یا خودشان کلینیک و مرکز بینایی‌سنجی تأسیس کنند. برای این کار، داشتن مدرک کارشناسی رشته بینایی‌سنجی، کارت نظام پزشکی و به اتمام رساندن طرح (یا معاف بودن از آن) ضروری است.
چشم‌پزشک
چشم پزشک (ophthalmologist) یک پزشک متخصص است که مسئولیت درمان بیماری‌های چشمی، انجام جراحی‌های مختلف و تجویز داروهای مربوطه را بر عهده دارد. متخصصان چشم می‌توانند مشکلات چشمی را درست مانند یک اپتومتریست ارزیابی و درمان کنند، اما آموزش‌های تخصصی که آن‌ها دریافت کرده‌اند، باعث می‌شود بتوانند به مشکلات چشمی پیچیده‌تر رسیدگی کرده و عمل‌های جراحی مورد نیاز را انجام دهند.
وظایف چشم‌پزشک
متخصصان چشم ممکن است وظایف مختلفی را بر عهده بگیرند. در ادامه به برخی از وظایف کلیدی چشم‌پزشک‌ها اشاره شده است.
- انجام معاینات روتین
- سنجش بینایی و تجویز عینک یا لنزهای اصلاحی
- تشخیص و درمان بیماری‌های چشمی با دارو و جراحی
- انجام عمل‌های مختلف مانند لیزیک، جراحی آب مروارید، جراحی گلوکوم و ترمیم جداشدگی شبکیه
- انجام تزریقات داخل چشمی برای دیابت و سایر بیماری‌ها
- ارائه خدمات لازم و انجام بررسی‌های مورد نیاز قبل و بعد از جراحی
چگونه چشم‌پزشک شویم؟
افراد علاقه‌مند به این حرفه باید ابتدا در کنکور سراسری شرکت کرده و در رشته پزشکی عمومی قبول شوند. پس از ۷ سال تحصیل در رشته پزشکی عمومی، آن‌ها باید طرح اجباری دو ساله خود را بگذرانند.
بعد از اتمام طرح و قبولی در آزمون دستیاری، این افراد باید به مدت ۳ الی ۵ سال در رشته چشم‌پزشکی تحصیل کنند. پس از اتمام این دوره و گذراندن طرح تخصص نیز، چشم‌پزشکان می‌توانند در مطب‌های شخصی یا بیمارستان‌ها مشغول به کار شوند.
متخصصان چشم می‌توانند پس از تمام شدن تحصیلشان، فلوشیپ چشم بگیرند. متخصصانی که فلوشیپ داشته باشند، در یک زمینه خاص دانش بیشتری خواهند داشت و می‌توانند صرفا روی همان زمینه تمرکز کنند. مدت زمان دوره‌های فلوشیپ متغیر است، اما معمولا این دوره‌ها بین ۳ ماه الی ۲ سال طول می‌کشند. در ادامه لیستی از فلوشیپ‌های چشم‌پزشکی آورده شده است:
- چشم‌پزشکی کودکان و انحراف چشم
- قرنیه و بیماری‌های خارج چشمی
- فلوشیپ گلوکوم
- فلوشیپ ترومای چشم
- پاتولوژی چشم
- جراحی پلاستیک و ترمیم چشم
- شبکیه
- فلوشیپ بیماری‌های سطح چشم
تفاوت بین اپتومتریست و چشم‌پزشک
اپتومتریستها و چشم‌پزشک‌ها تفاوت‌های متعددی با هم دارند. در ادامه بطور خلاصه به این تفاوت‌ها می‌پردازیم.
- مدت زمان تحصیل: اپتومتریستها پس از دریافت مدرک کارشناسی که ۴ سال طول می‌کشد، می‌توانند مشغول به کار شوند. اما، چشم‌پزشکان حدود ۱۰ الی ۱۲ سال درس می‌خوانند تا مدرک تخصص خود را دریافت کنند.
- تجویز دارو: فقط چشم‌پزشکان توانایی تجویز دارو برای درمان بیماری‌های مختلف را دارند.
- انجام جراحی: انجام عمل‌های جراحی نیز صرفا از وظایف چشم‌پزشکان است و اپتومتریستها نمی‌توانند در این زمینه فعالیت کنند.
- درمان بیماری‌های پیچیده: بسیاری از بیماری‌های پیچیده و مشکلات چشمی توسط چشم‌پزشکان درمان می‌شوند و اپتومتریستها دانش یا امکانات لازم برای درمان این بیماری‌ها را ندارند.
شباهت‌های اپتومتریست و چشم‌پزشک
تمرکز اصلی اپتومتریستها و چشم‌پزشکان روی خدمات‌رسانی به مردم در زمینه مشکلات و بیماری‌های چشمی است. در ادامه برخی از شباهت‌های بین این دو حرفه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
- طرح اجباری: هم چشم‌پزشکان و هم اپتومتریستها، پس از اتمام تحصیل، موظف به گذراندن طرح اجباری نیروی انسانی وزارت بهداشت هستند.
- درمان بیماری‌های ساده: اگرچه افراد برای درمان مشکلاتی مانند تنبلی چشم به اپتومتریست مراجعه می‌کنند، اما متخصصان چشم نیز می‌توانند این کارها را انجام دهند.
- تجویز لنز و عینک: اپتومتریستها و متخصصان چشم صلاحیت‌های لازم برای معاینه بیماران و تجویز لنز و عینک را دارند.
مقایسه حقوق اپتومتری و چشم‌پزشکی
با توجه به اینکه تحصیلات اپتومتریستها و چشم‌پزشکان متفاوت است و هر یک از این دو گروه خدمات مختلفی به بیماران خود ارائه می‌دهند، میزان درآمد آن‌ها نیز با یکدیگر فرق دارد. بدیهی است که میزان درآمد یک دکتر متخصص چشم، بیشتر از درآمد یک اپتومتریست است.
اپتومتریستها با توجه به اینکه در کلینیک شخصی کار کنند یا در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دیگر استخدام شوند، حقوق متفاوتی خواهند داشت. بطور کلی، حقوق اپتومتریستها از ۸ الی ۱۵ میلیون تومان متغیر است. حقوق متخصصان چشم نیز ۳۰ میلیون تومان یا بیشتر است.
درباره حقوق اپتومتریستها و چشم‌پزشک‌ها ذکر این نکته ضروری است که عوامل مختلفی روی میزان درآمد این افراد تأثیر می‌گذارند. میزان تحصیلات، داشتن فلوشیپ (برای متخصصان چشم) و شهر محل زندگی، برخی از عوامل تأثیرگذار بر میزان حقوق افراد هستند. علاوه بر این، درآمد آن دسته از چشم‌پزشکان یا اپتومتریست‌هایی که بصورت مستقل کار می‌کنند، بیشتر از همکاران خود که در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها استخدام شده‌اند، است.
جمع‌بندی
اپتومتریستها و چشم‌پزشکان افرادی حرفه‌ای هستند که در زمینه درمان بیماری‌ها و برطرف کردن مشکلات چشمی به مردم جامعه خدمت می‌کنند. اما افرادی که در این دو حرفه فعالیت می‌کنند، وظایف و مسئولیت‌های مختلفی دارند و حقوق متفاوتی نیز دریافت می‌کنند. در این مقاله با این دو شغل آشنا شدیم و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را مورد بررسی قرار دادیم.
