دفتر کل توزیع شده چیست؟
در علوم مالی و حسابداری، دفتر کل (Ledger) به محلی گفته می‌شود که در آن اطلاعات مالی از قبیل حساب‌ها، بدهی‌ها، اعتبارات و … ثبت می‌شوند تا در زمان مشخص بتوان از آنها برای رسیدگی به امور استفاده کرد. در میان مردم، به دفتر کل، دفتر حساب و کتاب هم گفته می‌شود. انسان‌ها هزاران هزار سال است که از دفتر کل‌ها به شکل‌های مختلف استفاده می‌کنند.
به استناد داده‌‌های باستان‌شناختی به‌دست‌آمده از شوش و در زیر لایه‌‌های تپه «اکروپول» که از نظر تاریخی سال‌های۳۵۰۰ تا۳۰۰۰ پیش از میلاد را در بر می‌‌گیرد، تعدادی از اشیای شمارشی به شکل مخروط، کُره (تیله) و میله (باتونه) به دست آمده است. علاوه بر شوش و اکروپل، در « چغامیش» در نزدیکی شوش نیز داده‌‌هایی مثل مهره‌‌ها و گلوله‌‌های شمارشی و همچنین گِل‌نوشته‌‌های اقتصادی که نشان‌دهنده شکل قدیمی‌تر دفاتر کل است، به‌دست آمده است.
هر تکنولوژی برای کمک به زندگی بهتر و راحتی بشر ساخته می‌شود. تکنولوژی دفتر کل توزیع شده نیز به همین هدف پا در عرصه علم و فناوری گذاشته است. این تکنولوژی علاوه بر حل مشکلات نامبرده، مزایا و قابلیت‌های دیگری را نیز با خود به همراه دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) همان‌طور که از نامش مشخص است، به صورت غیر متمرکز اداره می‌شود و به دست نهاد یا ارگانی مدیریت و کنترل نمی‌شود.
گذشته از کلمات اختصاری گیج‌کننده مانند دفتر کل توزیع شده (DLT) در محافل مالی و فینتک (Fintech)، خبر خوب این است که درک این فناوری بسیار آسان است. دفتر کل توزیع شده پایگاه داده‌ای است که در چندین مکان یا در چندین شرکت وجود دارد. در مقابل، اکثر شرکت‌ها در حال حاضر از یک پایگاه داده متمرکز استفاده می‌کنند که در یک مکان ثابت قرار داده می‌شود. یک پایگاه داده متمرکز، اساساً یک نقطه ضعف دارد. با این حال دفتر کل توزیع شده یک سیستم غیر متمرکز است و وظیفه دارد که نیاز یک مرجع مرکزی یا واسطه را برای پردازش، اعتبارسنجی یا تأیید اعتبار معاملات، برطرف کند.
شرکت‌ها از فناوری دفتر کل توزیع شده برای پردازش، اعتبارسنجی یا تأیید اعتبار معاملات یا انواع دیگر تبادل داده استفاده می‌کنند. به طور معمول، این سوابق تنها زمانی در دفتر کل ثبت می‌شوند که از نظر طرفین درگیر صادر شده باشد. سپس به تمام پرونده‌های موجود در دفتر کل توزیع شده مهر زمان زده می‌شود و یک امضای رمزنگاری‌شده منحصربه‌فرد به طرفین داده می‌شود. همه شرکت‌کنندگان در دفتر کل توزیع شده می‌توانند تمام سوابق مورد نظر را مشاهده کنند. این فناوری، تاریخچه قابل تأیید و قابل بررسی از کلیه اطلاعات ذخیره‌شده در آن مجموعه داده خاص را فراهم می‌کند.
بلاکچین چیست؟
پایگاه داده غیر متمرکز، همان بلاک چین (Blockchain) است و هر نود در بلاک چین، به کل بلاکچین دسترسی دارد. هیچ نود یا شخصی نمی‌تواند مقررات موجود در آن را تنظیم کند. هر نود قادر است گزارشات بلاک چین را تأیید کند. همۀ این کارها بدون وجود هیچ واسطه‌ای که کارها را کنترل کند انجام می‌شود.
هر کسی که بلاکچین را بررسی کند، قادر خواهد بود هر تراکنش و مقدار هش هر کدام را ببیند. کسی که از بلاک چین استفاده می‌کند، در صورت تمایل می‌تواند ناشناس باقی بماند یا اینکه اطلاعات هویتی خود را در اختیار دیگران قرار دهد.
یکی از ویژگی‌های بسیار خوب شبکه بلاک چین این است که در این شبکه امکان حذف و دستکاری اطلاعات ثبت‌شده امکان‌پذیر نیست و تقریباً غیرممکن است و این به این دلیل است که شبکه رمزگذاری می‌شود. بیت کوین اولین مورد مهمی بود که از این شبکه بهره برد و از آن برای ثبت اطلاعات کاربران خود استفاده کرد. در واقع می‌توان گفت بیت کوین یک نرم افزار روی شبکه بلاکچین است.
شبکه بلاک چین را می‌توان به زنجیره‌ای از بلاک‌ها تشبیه کرد. در واقع نام بلاک چین (Blockchain) نیز از دو واژه انگلیسی زنجیره (Chain) و بلوک (Block) ساخته شده است. شبکه بلاک چین در واقع بلاک‌های زیادی را گرد هم جمع می‌کند و در هر بلاک می‌توان اطلاعات مختلفی را به اشتراک گذاشت.
تفاوت‌های بلاکچین و دفتر کل توزیع شده
مهم‌ترین تفاوتی که باید آن را بدانید، این است که بلاکچین فقط یک نوع دفتر توزیع شده است. اگرچه بلاکچین از بلاک‌های پشت سر هم (زنجیره بلاک) تشکیل شده است، اما دفاتر توزیع شده به چنین زنجیره‌هایی احتیاج ندارند. به علاوه، دفاتر توزیع شده به اثبات کار و گزینه‌های مناسب‌تر نیز برای مقیاس پذیری نیازی ندارند.
حذف طرفین واسطه از معادله همان چیزی است که فناوری دفتر کل توزیع شده را بسیار جذاب می‌کند. برخلاف بلاکچین، دفتر کل توزیع شده لزوماً نیازی به داشتن ساختار داده در بلاک‌ها ندارد. این دفاتر فقط نوعی پایگاه داده هستند که در بین چندین سایت، منطقه یا شرکت‌کننده پخش می‌شود.
در ظاهر، دفتر کل توزیع شده شبیه به یک بلاکچین به نظر می‌رسد.
مزایای بلاکچین و دفتر کل توزیع شده
یک دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) کنترل تمام اطلاعات و معاملات خود را به کاربران می‌دهد که باعث افزایش شفافیت می‌شود. همچنین این فناوری افزایش کارآیی و اتوماسیون پشت پرده دفاتر کل را تسهیل می‌کند.
دفاتر توزیع شده مانند بلاکچین برای معاملات مالی بسیار مفید هستند. آنها ناکارآمدی در عملیات‌ها را کاهش می‌دهند که در نهایت باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شود. همچنین تغییرناپذیر بودن دفاتر نیز باعث افزایش امنیت شده که دلیل آن غیرمتمرکز بودن دفاتر است.
در مقابل، فناوری بلاکچین راهی برای ایجاد ایمنی و افزایش کارآمدی فعالیت‌های حساس و متمرکز است. این دو شامل هر گونه انتقال پول بین‌المللی تا ثبت سوابق سهامداران و کاربران می‌شوند.
