در این نوشته از فیما چارت به بررسی علت قرمز پوش شدن نقشه بازار بورس در روز گذشته می پردازیم. دیروز و در ساعات ابتدایی معاملات اکثر نمادها در روند مثبت قرار داشتند اما این روال چندان طول نکشد و به یک باره رنگ قرمز بر بازار چیره شد. برخی از کارشناسان علت این امر را مدیریت ناصحیح در عرضه سهام عدالت توسط کارگزاری بانک ملی می دانند.
روش مستقیم سهام عدالت که به نوعی بی‌عدالتی را به نمایش می‌گذارد همچنان در پروتفوی دارندگان این سهام لحاظ نشده و دارندگان این سهام به روش سنتی و غیرمستقیم باید نسبت به فروش آن اقدام کنند. نکته بدتر اینکه افراد مدت‌هاست سهام را فروخته‌اند اما هنوز به مبلغ فروش نرسیده‌اند.به اعتقاد کارشناسان این روش دقیقا سلب اختیار از مردم برای مدیریت دارایی خود است.این چندمین‌باری است که بانک‌ها به دلایلی نامعلوم اقدام به عرضه سهام عدالت در روزهایی که بازار تاب‌آوری چندانی ندارد، می‌کنند.
ریزش ربطی به ما ندارد
در روزی که شاخص می‌توانست در کانال ۲میلیون واحدی جای پایش را محکم کند، عرضه پر سر و صدای سهام عدالت توسط کارگزاری بانک ملی بازار سرمایه را با اما و اگر‌های فراوانی مواجه کرد. این در حالی است که مدیر سرمایه‌گذاری این کارگزاری زیر بار این اتفاقات نمی‌رود و این را شایعه می‌داند. به گفته حسام جعفری، فروش ۷۵ میلیارد تومان ازسهام عدالت امری عادی بوده است و حجم فروش سهام عدالت در برابر حجم معاملات روزانه رقم قابل‌توجهی نیست. این در حالی است که به گفته فعالان بازار درمثبت ۵ به اندازه عرضه اولیه سهام عدالت در بازار عرضه شده است و همین موضوع موجب منفی شدن بازار شده است.
مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری بانک ملی می‌گوید: روزگذشته ارزش معاملات بازار سرمایه به ۱۷ هزارمیلیارد تومان رسید، این در حالی است که درکارگزاری بانک ملی ۷۵ میلیارد تومان سهام عدالت فروخته شده است. در هیچ سهمی هم بیشتر از ۴ میلیون و ۸۰۰ سهم فروخته نشد و سهم‌هایی هم که فروخته شده پرحجم نبوده به‌طوری که زیر ۱۰ درصد از معاملات سهام پرحجم فروخته شد.
حسام جعفری در ادامه می‌گوید: روزگذشته بازار منفی بود اما شایعه‌ای در مورد عرضه سهام عدالت راه انداختند تا وضعیت پیش‌آمده در بورس و ریزش شاخص را ناشی از عرضه سهام عدالت توسط بانک ملی جلوه دهند. او در پاسخ به اینکه چه دلیلی برای فروش این میزان سهم در روزی که روند بازار رو به منفی است وجود دارد، می‌گوید: این موضوع دست ما نیست و سفارش فروش از قبل ارسال شده بود و قابل پیش‌بینی نیست معاملات تا چه میزان پیش می‌رود. مدیرسرمایه‌گذاری کارگزاری بانک ملی با بیان اینکه تاکنون بالای ۳هزارمیلیارد تومان سهام عدالت فروخته‌ایم، عنوان می‌کند: در مورد رفتار روزگذشته بانک ملی در بازار سرمایه و میزان فروش سهام عدالت بزرگنمایی کردند تا ما را مقصر جلوه دهند.
حسام جعفری در پاسخ به اینکه چرا سهامداران نمی‌توانند مستقیم برای فروش سهام عدالت اقدام کنند، می‌گوید: این مشکل را شرکت سپرده‌گذاری مرکزی باید حل کند و تاکنون چنین دستوری به بانک‌ها ابلاغ نشده است. آنها به ما دستور دادند ما هم طبق قوانین موجود مسوول خرید و فروش سهام عدالت هستیم. به گفته او اگردارندگان سهام عدالت درخواست مدیریت مستقیم داده باشند و مراحل ثبت‌نام آنها در سجام بدون مشکل باشد، کارگزار خود را انتخاب کرده باشند و احراز هویت سجام انجام داده باشند و در بخش کارگزاری سهام عدالت نیز احراز هویت شده باشند، سهام عدالت را می‌توانند در پرتفوی خود مشاهده کنند.
ورود وزیر اقتصاد به پرونده سهام عدالت
معاملات سهام عدالت یکی از پرحاشیه‌ترین معاملات این روزهای بورس است. از تاخیر در واریز بخشی از پول فروش سهام عدالت گرفته تا نحوه معاملات آن توسط بانک‌ها. بازار انتقاد از وضعیت موجود به قدری داغ است که روز گذشته وزیر اقتصاد را نیز مجبور به واکنش کرد. فرهاد دژپسند پس از حضور در کمیسیون کشاورزی مجلس در همین رابطه اظهار کرد: فروش سهام عدالت مراحلی دارد؛ سفارش، فروختن، تسویه و پرداخت، به همین دلیل زمانبر است، اما زمان آن نباید غیرمعمول باشد.
وی افزود: اگر این زمان غیرمعمول است مردم با روابط‌عمومی وزارت اقتصاد تماس بگیرند تا با پیگیری از تضییع حقوق دارندگان سهام عدالت جلوگیری شود.
مدیریت بدون استراتژی
ضعف عملکرد بانک‌ها در نحوه خرید و فروش سهام عدالت صدای مردم را درآورده و این در حالی است که به گفته تحلیلگران بازار سرمایه، عدم آگاهی بانک‌ها در مورد امور بازار سرمایه مشکل‌ساز شده است. در همین رابطه بهروز شهدایی کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: مرحله دوم آزادسازی سهام عدالت در حالی اجرا می‌شود که هنوز پول فروش مرحله اول به حساب برخی سهامداران واریز نشده است.با وجود اینکه حدود ۷۰ روز از مرحله اول آزادسازی سهام عدالت می‌گذرد هنوز برخی سهامداران، پول فروش سهام عدالت خود را دریافت نکرده‌اند.
این موضوع نشان می‌دهد کسانی که در بازار سرمایه وارد شده‌اند و مدیریت خرید و فروش سهام عدالت را برعهده دارند تجربه چندانی از بازار سهام ندارند. او با اشاره به اتفاقات روزگذشته بورس می‌گوید: این موضوع از دو جهت قابل بررسی است. اول اینکه سیاست‌گذاران بانک‌ها تا چه میزان از آگاهی و تجربه معامله در بازار سرمایه برخوردارند و از سویی دیگر بحث منافع بانک‌ها نیز مطرح است. بنابراین ممکن است برای فروش بخشی از سهام عدالت استراتژی و تدابیری به کار ببرند که با منافع سهامداران در تضاد باشد.
او اظهار می‌کند: سهام موجود در پرتفوی عدالت سهام شرکت‌های بزرگ و تاثیرگذار روی بورس هستند و اگر قرار باشد به وسیله عده‌ای و در شرایط خاصی عرضه و به‌فروش برسد بازار را تحت‌تاثیر زیادی قرار می‌دهد. او در ادامه می‌گوید: بازار سرمایه‌ای که در دوران اصلاح قرار داشت با برخی سیاست‌ها که نمونه‌اش را روز گذشته مشاهده کردیم به کما رفت و عرضه‌های اینچنینی بازار سرمایه را به چالش جدی می‌کشد. عرضه‌های خرد، بازار را با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند و معلوم نیست چرا ناظران بازار از سیاستی واحد و یکسان برای مدیریت بازار پیروی نمی‌کنند اما در حال‌حاضر وضعیت بازار به‌جایی رسیده که حتی تحلیلگران و کارشناسان بازار تاکنون با چنین پدیده‌ای در شیوه مدیریت بازار مواجه نشده بودند.
سهامی که همچنان عدالت ندارد
حدود ۱۷ میلیون نفر از سهامداران عدالت برای فروش سهام خود روش آزادسازی مستقیم را انتخاب کرده‌اند که ۶۰ درصد از سهام عدالت برای هر فرد قابل‌فروش است. بنابراین سهامداران می‌توانند روی ۶۰درصد از سهام خود حساب کنند که این رقم نیز با توجه به ارزش سهام هر فرد متفاوت است و سهامداران ۳۰ درصد سوم را که ۲۲ بهمن آزاد می‌شود، می‌توانند در صورت نیاز بفروشند. سهامداران برای فروش و نقد کردن سهام عدالت خود دو روش قانونی پیش‌رو دارند؛ از هفته دوم خرداد ماه برای سهامداران امکان فروش سهام عدالت از طریق ثبت درخواست تا سقف ۳۰ درصد از ارزش سهام از طریق بانک‌ها فراهم شد.
سهامداران در این روش می‌توانستند به شعب بانکی مراجعه کنند یا از طریق برنامه‌های موبایلی و به‌صورت مجازی وکالتنامه فروش ۳۰ درصد از سهام را امضا کنند، در این روش بانک درخواست‌های فروش را به کارگزاری خود یا کارگزاری طرف قرارداد می‌داد و خود بانک در فروش و واریز پول سهام نقشی ندارد بلکه مسوولیت آن با کارگزاری است. از اواسط خرداد ماه نیز فروش سهام از طریق کارگزاری‌های غیربانکی امکان‌پذیر شد که عملکرد کارگزاری‌های غیربانکی نیز همانند بانک‌ها موجی از انتقادات را به دنبال داشت وموجب شد برخی از سهامداران از اینکه اختیار فروش سهام خود را با آنها داده‌اند، پشیمان شوند و احساس ضرر کنند.
منبع: دنیای اقتصاد
