در این مقاله سعی داریم به تعریف کارگزار ناظر، روش تشخیص و راه‌های تغییر آن بپردازیم.همانطور که حتما می دانید هر فردی که قصد خرید و فروش سهام در بورس را دارد، نمی‌تواند به‌طور مستقیم این امر مهم را انجام دهد. انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران برای مشتریان حقیقی از طریق کارگزاری ها و یا کارگزاران ناظر صورت می‌پذیرد. بدین‌صورت که انتخاب کارگزاری و دریافت کد بورسی، اولین قدم ورود به بازار سرمایه است. درواقع کارگزاری ها به‌عنوان نهاد واسط بین خریداران و فروشندگان عمل کرده و نقش نماینده‌ای را ایفا می‌کنند.
کارگزار ناظر چیست و چگونه می‌توان آن را تغییر داد؟
پس از انتخاب کارگزاری و انجام مراحل ثبت نام، سامانه جدید معاملات فعال می‌گردد و دارایی سهامداران در هر یک از نمادهای معاملاتی زیر نظر یک کارگزار که به آن کارگزار ناظر گفته می‌شود، قرار می‌گیرد. همانطور که گفته شد کارگزار به‌عنوان واسط بین خریداران و فروشندگان عمل کرده و سهامداران ازآن‌پس دارایی سهام خود را در هر نماد معاملاتی صرفاً از طریق کارگزاری ناظر خود در آن نماد معاملاتی می‌توانند بفروش برسانند. درصورتی‌که در گذشته چیزی به نام کارگزار ناظر وجود نداشت و افراد می‌توانستند سهام خود را در کارگزاری‌های مختلف به فروش برسانند. امروزه می‌توان در چندین کارگزاری ثبت‌نام کرده و به معامله پرداخت؛ ولی زمان فروش سهام حتماً باید از طریق کارگزاری که سهم موردنظر برای اولین بار خریداری شده، آن را به فروش رساند و یا اینکه درخواست تغییر کارگزار داد.
روش تشخیص کارگزار ناظر
افرادی که تنها در یک کارگزاری ثبت نام کرده و تمام معاملات خود را از طریق آن انجام می‌دهند؛ کارگزار ناظرشان نیز همان کارگزاری است. چنانچه فرد با چند کارگزاری مختلف فعالیت داشته باشد، تعیین کارگزار ناظر بر اساس سوابق فعالیت سهامدار با کارگزاران مختلف در بورس اوراق بهادار مشخص می‌شود. لذا ممکن است دارایی یک سهامدار در یک نماد معاملاتی زیر نظر کارگزار ناظر متفاوتی نسبت به دیگر سهامش در یک نماد معاملاتی دیگر باشد. حال برای تشخیص کارگزار ناظر روش‌های متفاوتی وجود دارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
۱. با مراجعه و ثبت‌نام در سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به آدرس www.csdiran.com در قسمت “سرویس‌های الکترونیکی به سهامداران” می‌توان کلیه موجودی دارایی سهام را مشاهده نموده و ضمن مشاهده کارگزار ناظر هر سهم، اقدام به چاپ و یا دانلود فایل PDF برگه خرید سهام کرد. لازم به ذکر است که جهت استفاده از این سرویس سهامداران حقیقی باید کد ملی و سهامداران حقوقی هم می‌بایست کد سهامداری خود را در سامانه وارد کنند.
هدف این سامانه ارائه خدمات آنلاین و غیرحضوری جهت اطلاع‌رسانی دقیق به سهامداران حقیقی و حقوقی است. ازجمله خدمات قابل‌ارائه در این سامانه علاوه بر درصد هر دارایی از سبد و کارگزار ناظر، نام، نماد، تعداد، قیمت و ارزش سهام، گردش معاملات، مشاهده علت ممنوع شدن نماد، اطلاعیه‌های صادرشده از سوی ناشران اوراق بهادار، اعطای رای و… است. همچنین در این سامانه امکان مشاهده نمای بازارها، پروفایل اطلاعات سجام اشخاص و نیز دسترسی مستقیم به سامانه سجام برای به‌روزرسانی اطلاعات، آخرین اخبار از پایگاه خبری بازار سرمایه و در آینده مطالبات سود نقدی سهامداران فراهم است.
۲. تطابق گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام
روش دیگر برای تشخیص کارگزار ناظر این است که پس از مراجعه سهامدار به سایت شرکت سپرده گذاری اوراق بهادار، کد کارگزار خریدار یا فروشنده موجود در آخرین گواهینامه نقل و انتقال سهام صادرشده را با جدول شناسایی کد کارگزاری که در سایت موجود است، تطبیق دهد و به‌این‌ترتیب از کارگزار خود در هر نماد معاملاتی اطلاع یابد.
نکته قابل‌توجه این است که چنانچه کد کارگزار خریدار یا فروشنده درج شده در آخرین گواهینامه نقل و انتقال و سپرده سهام صادره پیش از تاریخ ۱۶/۰۹/۱۳۸۷ برابر با ۹۹۹، ۸۸۸، ۷۷۷، ۶۶۶، ۱۱ باشد، سهامداران صرفاً می‌توانند از طریق ارائه‌شده در روش قبل استفاده از سرویس الکترونیکی وب‌سایت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) از کارگزار ناظر خود مطلع شوند.
۳. مشاهده تعداد سپرده گذاری در پرتفوی سامانه معاملاتی
روش دیگر اطلاع از این که آیا کارگزاری که در حال حاضر با آن کار می‌کنید، کارگزار ناظر شما است یا خیر، این است که در سبد سهام سامانه معاملاتی خود، تعداد سپرده گذاری سهام خود را بررسی کنید. چنانچه کارگزار ناظر شما، کارگزاری دیگری باشد، تعداد سپرده گذاری صفر خواهد بود.
روش‌های تغییر کارگزار ناظر
با مراجعه حضوری به کارگزاری موردنظر و تکمیل فرم تغییر کارگزار ناظر جهت تعیین یا تغییر کارگزار ناظر و ارائه برگه خرید سهم می‌توان این کار را انجام داد. به این صورت که سهامدار پس از تهیه برگه خرید سهم (از طریق سامانه الکترونیکی سهامداران به آدرس www.ddn.csdiran.com)، آن را در سامانه کارگزاری آپلود نموده و درخواست تغییر کارگزار ناظر را به‌صورت اینترنتی ارسال می‌کند.
با مراجعه حضوری به شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و ارائه اصل و کپی شناسنامه، می‌توان درخواست تغییر کارگزار را ثبت نمود.
با مراجعه به سایت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، می‌توان فرم درخواست غیرحضوری تغییر کارگزار ناظر را تکمیل نموده و آن را به همراه گواهی امضا از دفاتر اسناد رسمی برای شرکت سپرده گذاری مرکزی پست نمود.
نکته: در کارگزاری آگاه تمامی مشتریان می‌توانند مراحل تغییر کارگزاری ناظر را به‌صورت آنلاین و از طریق سامانه معاملاتی آساتریدرآگاه انجام دهند.
مزایا و معایب استفاده از چند کارگزاری
در این مقاله سعی کردیم به تعریف کارگزار ناظر، روش تشخیص و راه‌های تغییر آن بپردازیم. درواقع استفاده از چند کارگزاری هم برای سرمایه‌گذاران و هم کارگزاران مطلوب است. به‌گونه‌ای که آن‌ها می‌توانند از بین محصولات ارائه‌شده توسط شرکت‌های نرم‌افزاری، خدمات متنوعی را در حوزه‌های معاملات کالا و اوراق بهادار انتخاب نمایند که این امر کمک به رشد فناوری اطلاعات در شرکت های کارگزاری کرده و باعث افزایش فضای رقابتی در حوزه ارائه نرم افزارهای مدیریت سفارشات می‌گردد. از معایب استفاده از چند کارگزاری می‌توان به متنوع بودن کارگزار ناظر برای هر نماد معاملاتی اشاره کرد که باعث می‌شود به‌طور دائم در بین این کارگزاری ها در گردش بود. علاوه بر آن کلیه معادلات و محاسبات پرتفوی لحظه‌ای در کارگزاری ها نیز ممکن است دچار خطا شوند؛ چراکه ممکن است سهمی را در کارگزاری الف خریده اما در کارگزاری ب فروخته باشید.
