با توجه به رشد بازار ارزهای دیجیتال و علاقه روزافزون افراد به سرمایه گذاری و معامله در این بازار، تصمیم گرفتیم تا شما را بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات این حوزه آشنا کنیم. در این مطلب از فیماچارت با مفهوم عرضه اولیه سکه یا همان ICO آشنا شده و معایب و مزایای آن را بررسی می کنیم. در ادامه همراه ما باشید.
تعریف عرضه اولیه سکه یا ICO
عرضه اولیه سکه یا ICO یک عرضه عمومی و بین المللی است که به منظور جذب سرمایه عمومی و تامین مالی یک پروژه ارز دیجیتال یا برنامه غیرمتمرکز از آن استفاده می‌شود. در ICO افراد با استفاده از ارزهای دیجیتال دیگر مانند بیت کوین (BTC) و اتریوم (ETH) یا ارزهای رایج مانند دلار و پوند در پروژه سرمایه گذاری کرده و در قبال سرمایه خود توکن دریافت می‌کنند.
جذاب‌ترین ویژگی ICO عدم وجود خط قرمز و تشریفات مختلف است؛ زیرا همانطور که گفته شد برای خرید یک توکن ICO فقط باید به اینترنت دسترسی داشته باشید. یک شرکت برای اینکه بتواند عرضه اولیه سکه داشته باشد، باید مقاله‌ای (whitepaper) در رابطه به هدف و چگونگی عملکرد پروژه ثبت کند. با کمک عرضه اولیه سکه شرکت ها می‌توانند در چند ثانیه میلیون‌ها دلار سرمایه جمع‌آوری نمایند.
مقدار سرمایه‌ای که در سال های اخیر از طریق ICO جمع‌آوری شده است بسیار قابل توجه است. به عنوان مثال در سال ۲۰۱۸ شرکت ها از طریق عرضه اولیه سکه فقط در عرض چهار و نیم ماه توانسته‌اند حدودا ۶.۳ میلیارد دلار سرمایه جمع کنند!
از لحاظ فنی ICO فروش جمعی در بستر بلاک چین و نسخه دیجیتالی تأمین مالی جمعی (Crowdfunding) است. عرضه اولیه سکه باعث ایجاد انقلابی در دنیای ارزهای دیجیتال شده که با بهر‌ه گیری از تکنولوژی بلاک چین کارهای قابل توجهی با آن انجام شده است.
عرضه اولیه سکه ساده ترین روش ممکن را برای توسعه دهندگان برنامه های غیرمتمرکز (DApps) به منظور جمع‌آوری سرمایه مورد نیاز فراهم کرده است؛ به صورتی که هر فرد به راحتی بتواند در پروژه‌‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکزی که قصد خرید توکن‌های آن را دارد، سرمایه گذاری کند.
عرضه اولیه سکه اولین بار در جولای سال ۲۰۱۴ بسیار مورد توجه قرار گرفت. در آن تاریخ اتریوم با استفاده از ICO توانست بیش از ۱۸.۴ میلیون دلار سرمایه جذب کند و باعث ایجاد موج جدیدی در عرضه اولیه سکه شود. در حال حاضر با موفقیت اتریوم از عرضه اولیه سکه به عنوان روشی مطمئن برای تامین مالی پروژه‌های ارزهای رمزنگاری شده و عرضه توکن استفاده می‌شود.
اما با تمام این مزایا و ویژگی‌ها یک روی دیگر قضیه هم در ICO وجود دارد، اگر مدیر پروژه و توسعه دهندگان با ارائه پروژه‌ای جذاب کلی سرمایه جذب کنند و پس از آن پول سرمایه‌گذاران را بالا بکشند چه؟ همانطور که گفته شد خرید عرضه اولیه سکه ریسک بالایی دارد و حتی در مواردی ممکن است کلاهبرداری باشد.
ICO مخفف چیست؟
ICO مخفف کلمات Initial Coin Offering به معنی عرضه اولیه سکه است. ما در عصر دیجیتالی زندگی می‌کنیم که روز به روز در حال پیشرفت و توسعه است. ساعت‌های دیجیتال، عکس‌های دیجیتال، تلویزیون دیجیتال، بازاریابی دیجیتال و در نهایت ارزهای دیجیتال ! بنابراین جای هیچ‌گونه تعجب نیست که سهام دیجیتال هم داشته باشیم. عرضه اولیه سکه بسیار شبیه به عرضه اولیه عمومی سهام یا IPO است که مفهومی بسیار شناخته شده میباشد.
تفاوت ICO و IPO
از عرضه اولیه سهام (IPO) به منظور جمع‌آوری سرمایه برای شرکت‌هایی که فعالیت چندین ساله داشته‌اند و در طول فعالیت خود طبق قوانین سازمان بورس سودده بوده‌اند، استفاده می‌شود. این در حالیست که در عرضه اولیه سکه (ICO) معمولاً با شرکتی نوپا و تکنولوژی محور سر و کار دارید که ریسک سرمایه‌گذاری در آن بسیار بیشتر است.
برای این که سهام شرکت شما برای عرضه اولیه پذیرفته شود باید یکسری شرایط اولیه داشته باشد، اما برای عرضه اولیه سکه شما فقط نیاز به برنامه نویس و دسترسی به اینترنت دارید.
برای سرمایه‌گذاری درعرضه اولیه سهام نیاز به استفاده از کد معاملاتی، کارگزاری و احراز هویت دارید. این در حالیست که برای خرید عرضه اولیه سکه تنها چیزی که لازم دارید دسترسی به اینترنت است تا به راحتی بتوانید توکن هر شرکتی در هر جای دنیا را خریداری کنید.
با خرید عرضه اولیه سهام به اندازه سهمی که خریداری کرده‌اید در شرکت و منافع آتی آن سهیم هستید، اما در عرضه اولیه سکه هیچ تضمینی وجود ندارد که در شرکت سهمی داشته باشید. البته این امر بستگی به ساختار توکن خریداری شده دارد.
عرضه اولیه سکه ارتباط مستقیم با تکنولوژی بلاک چین دارد، اما در عرضه اولیه سهام اینگونه نیست و می تواند با صنایع مختلف بسیاری در ارتباط باشد.
تاریخچه عرضه اولیه سکه (ICO)
سال ۲۰۱۳ میلادی – اولین ارز رمزنگاری شده‌ای که توسط عرضه اولیه سکه توزیع شد، ریپل بود. در اوایل سال ۲۰۱۳ شرکت Ripple Labs شروع به توسعه سیستم پرداختی ریپل کرد و نزدیک به ۱۰۰ میلیارد توکن XRP تولید نمود. این شرکت توکن‌ها را از طریق ICO فروخت تا بتواند هزینه لازم برای توسعه و پیاده‌سازی پلتفرم ریپل را تامین کند.
اواخر سال ۲۰۱۳ میلادی – مستر کوین (Mastercoin) قراردادی مبنی بر ایجاد لایه‌ای به منظور اجرای قراردادهای هوشمند و توکنیزه کردن تراکنش های بیت کوین با این پلتفرم عقد نمود. برای انجام این پروژه این شرکت چندین میلیون توکن مسترکوین را به فروش رساند تا هزینه‌های پروژه را تأمین کند.
سال ۲۰۱۴ میلادی – در اواسط این سال بود که هر واحد اتریوم به ازای دریافت ۰.۰۰۰۵ بیت‌کوین فروخته شد، با این کار اتریوم توانست نزدیک به ۲۰ میلیون دلار سرمایه جمع‌آوری کند، و یکی از بزرگترین تامین مالی‌ها را در تاریخ رقم بزند، در واقع همین عرضه اولیه سکه بود که باعث توسعه چشمگیر اتریوم شد.
ارائه قراردادهای هوشمند توسط اتریوم، باعث به وجود آمدن نسل جدیدی از ICO ها گردید. در حال حاضر برای فروش توکن بسیاری از پروژه‌های ارزهای دیجیتال و تأمین مالی پروژه از عرضه اولیه سکه استفاده می‌شود.
عرضه اولیه سکه چگونه کار می‌کند؟
پلتفرم های قراداد هوشمند مانند Ethereum و NEO اجازه ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) را روی شبکه خود به توسعه دهندگان می‌دهند. این شبکه ها مانند یک ابرکامپیوتر هستند و برنامه‌های غیرمتمرکز اپلیکیشن هایی هستند که افراد می‌توانند در این ابرکامپیوترها پیاده‌سازی کنند.
به منظور تامین مالی پروژه، توسعه دهندگان تعدادی محدود توکن عرضه می‌کنند. محدود بودن تعداد توکن ها مهم است به این دلیل که:
- این کار تضمین‌کننده این است که ICO هدف مشخصی دارد.
- این کار باعث می‌شود با افزایش تقاضا و کاهش عرضه قیمت توکن افزایش یابد. (توکن یک قیمت اولیه دارد که براساس میزان تقاضا این قیمت می‌تواند افزایش یا کاهش یابد)
خرید و فروش عرضه اولیه سکه بسیار ساده است. اگر قصد خرید توکن ICO را دارید فقط کافی است مقداری ارز دیجیتال به آدرس فروش توکن مربوطه ارسال نمایید. به عنوان مثال اگر پلتفرم اتریوم باشد باید اتر (ETH) ارسال کنید. بعد از این کار به ازای مقدار اتری که پرداخت کرده‌اید، توکن به کیف پول شما ارسال می‌شود.
بازاریابی های زیادی تا کنون توسط ICO انجام شده است. تبلیغات پولی برای عرضه اولیه های سکه به حدی شایع شده بود که غول های شبکه اجتماعی مانند فیسبوک و توئیتر هرگونه آگهی مرتبط با ICO روی پلتفرم های خود را مسدود کردند.
برای درک بهتر چگونگی عملکرد ICO فرض کنید که مدیر یک شرکت تازه تاسیس هستید که ایده خوبی برای ایجاد یک سیستم جدید برمبنای ارزهای دیجیتال دارد. به عنوان مثال ایده‌ای بر مبنای دیجیتالی و رمزنگاری کردن عملیات پرداختی بین اولیا و پرستار بچه. چه ایده خوبی، فرض کنید نام توکن این پروژه BabyCoin است.
حالا برای ساخت توکن و پیاده‌سازی ایده خود نیاز به پول دارید. برای این کار میتوانید به بانک مراجعه کرده یا از صندوق های سرمایه گذاری جسورانه (Venture Capitalist) استفاده کنید. اما آیا راهی وجود دارد که با استفاده از آن بتوانید بدون اینکه مالکیت خود را با سایر افراد تقسیم کنید، تامین مالی پروژه را انجام دهید؟ جواب بله است؛ استفاده از عرضه اولیه سکه یا همان ICO!
ابتدا باید مقاله‌ای (White Paper) در رابطه با نحوه عملکرد پروژه خود با جزئیات ارائه کنید، سایتی زیبایی طراحی کنید و این مقاله و ایده خود را در آن سایت قرار دهید. سپس برای تامین مالی پروژه خود میتوانید از مردم بخواهید بیت کوین یا اتریوم (یا حتی پول نقد) برای شما ارسال کنند و در ازای آن BabyCoin دریافت کنند. این افراد به امید عملکرد خوب پروژه و در نتیجه افزایش قیمت توکن BabyCoin در پروژه شما سرمایه‌گذاری می‌کنند تا بتوانند سود کسب کنند.
همانطور که قبلا گفته شد در عرضه اولیه سکه برخلاف عرضه اولیه سهام شما هیچ حق مالکیتی بر منافع آتی شرکت ندارید و تنها از افزایش قیمت توکن های خریداری شده میتوانید سود کنید.
توکن ICO چیست؟
در دنیای ارزهای رمزپایه از واژه توکن بسیار زیاد استفاده می‌شود، با این وجود هنوز بسیاری نمی‌دانند منظور از توکن چیست. توکن نشان دهنده پول، سهام، حق رای یا هرچیز دیگری روی شبکه است که در آن توکن ها محدود به یک نقش در شبکه نیستند؛ بلکه می‌توانند چندین نقش را در محیط اجرایی خود ایفا کنند.
به بیان ساده‌تر در دنیای رمز ارزها توکن (Token) ارز رمزپایه ای است که روی بلاک چین رمزارز دیگری ساخته و اجرا می‌شود و خود بصورت منحصربفرد بلاک چین مستقلی ندارد. بنابراین تفاوت عمده‌ای بین کوین و توکن وجود دارد. بیت‌کوین، اتریوم و بیت کوین کش نمونه‌ای از کوین های ارز دیجیتال هستند که روی محیط ویژه خود پیاده‌سازی شده‌اند.
در این میان پروژه هایی همانند OmiseGO و Golem توکن هستند و روی قراردادهای هوشمند موجود در پلتفرم های دیگر مانند اتریوم اجرا می‌شوند. در نتیجه میتوان گفت توکن ها ارزهای دیجیتالی هستند که در ICO بصورت عمومی عرضه می‌شوند.
کلاهبرداری در ICO ها
با وجود اینکه پروژه های ICO اغلب همراه با ایده های خلاقانه و بسیار سودآور هستند، اما در اکثر موارد یا شکست می‌خورند و نتیجه خاصی ندارند یا کلاهبرداری هستند. در سال ۲۰۱۷ میلادی حدود ۹۰ درصد از عرضه اولیه های سکه کلاهبرداری بودند و یا به نتیجه نهایی نرسیدند، در نتیجه افراد زیادی که رویای ثروتمند شدن یک شبه را داشتند در این راه ضررهای بسیاری متحمل شدند.
در اکثر کشورهای دنیا قوانین تعریف شده‌ای برای ICO وجود ندارد و بدلیل آنلاین بودن عرضه اولیه سکه و عدم نیاز به مراجعه حضوری، این رخداد به ایده‌ای برای کلاهبرداری تبدیل شده است.
کلاهبرداران با نوشتن چند مقاله جذاب و طراحی یک وب سایت زیبا، به راحتی سرمایه گذاران مبتدی را به دام می‌اندازند. به این دلیل که مبالغ پرداختی غالباً بیت کوین و اتریوم است و با توجه به امنیت بالا و ناشناس بودن تراکنش ارزهای دیجیتال، پیگیری قانونی آنها بسیار مشکل خواهد بود و تقریباً پس از ارسال وجه دیگر نباید انتظار بازگشت آن را داشت.
چگونه تشخیص دهیم یک ICO معتبر است یا نه؟
با توجه به اینکه موارد زیادی از کلاهبرداری در ICO ها تاکنون دیده شده است، بنابراین هنگام خرید یک عرضه اولیه سکه حتما موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- مقاله سفید (White Paper) مربوط به توکن عرضه شده، هدف از پروژه و نحوه عملکرد آن را حتماً مطالعه کنید. توکنی که هدف آن مشخص نیست و نقشه راه ندارد، به احتمال زیاد عملکرد خوبی هم نخواهد داشت.
- در شبکه‌های اجتماعی به دنبال این باشید که بقیه در مورد آن پروژه چه نظری دارند، همچنین میتوانید با مراجعه به سایت‌هایی که عرضه اولیه‌ها را لیست می‌کنند رتبه ICO مورد نظر خود را بررسی کنید.
- دنبال عرضه اولیه ای باشید که اکثر افراد شناخته شده در دنیای ارزهای دیجیتال آن را تأیید نموده و پیشنهاد داده باشند.
- عرضه اولیه سکه باید تیم مشخص و سایت مشخصی داشته باشد. دقت کنید این تیم در شبکه های اجتماعی فعال باشد. وجود افراد موفق و توسعه دهندگانی که قبلاً این کار را کرده‌اند در نهایت موفقیت پروژه را افزایش میدهد.
- با عقل تصمیم بگیرید؛ ICO ها همواره به دنبال ترغیب کاربران با دادن وعده های جذاب هستند تا بتوانند سرمایه آنها را جذب کنند. اما گول آنها را نخورید و با عقل خود تصمیم گیری کنید که کدام پروژه آیندۀ درخشان تری خواهد داشت.
در زیر آدرس دو وب سایت معتبر در زمینه رتبه بندی ICO ها آورده شده است:
روش‌های جایگزین برای عرضه اولیه سکه (ICO)
با توجه به اینکه ICO ها امن نیستند و مشکلات زیادی را برای سرمایه‌گذاران به وجود آورده‌اند، روش‌های زیادی به عنوان جایگزین برای آنها معرفی شده است. در این میان دو روش که از آنها استقبال بیشتری شده عبارتند از:
عرضه اولیه صرافی (IEO)
عرضه اولیه صرافی مخفف کلمه Initial Exchange Offering بسیار شبیه به ICO است، اما تفاوت اصلی آن این است که توسط یک صرافی به نمایندگی از یک شرکت تازه تاسیس و با هدف تامین مالی پروژه در ازای فروش توکن اجرا می‌شود. صرافی‌های ارز دیجیتال قبل از برگزاری عرضه اولیه و پیش فروش توکن ها شرایط را بررسی کرده و با این کار امکان کلاهبرداری را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.
عرضه اولیه توکن اوراق بهادار (STO)
عرضه اولیه توکن اوراق بهادار مخفف کلمه Security Token Offering روش بسیار مطمئنی است. در این روش توکن ها باید به عنوان اوراق بهادار ثبت شوند و از یکسری مراحل قانونی عبور کنند. در این روش توسعه دهندگان و تیم پروژه بطور کامل احراز هویت می‌شوند؛ بنابراین ریسک سرمایه گذاری تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
مزایا و معایب عرضه اولیه سکه (ICO)
مزایا
- دسترسی آسان و از قبل برنامه ریزی شده برای سرمایه گذاران و شرکت های تازه تاسیس
- دسترسی بصورت آنلاین برای خرید و فروش
- نقدشوندگی بالا
- حذف کاغذ بازی
- بازده بسیار بالا (در صورتی که کلاهبرداری نباشند)
معایب
- نوسانات زیاد قیمت ارزهای دیجیتال ؛ در همین رابطه با ورود ارزهای دیجیتال جدیدتر و با ایده‌های خلاقانه تر، امکان افت قیمت سایر توکن ها وجود دارد.
- کلاهبرداری های متعدد در این زمینه
- ممکن است به نتیجه نرسند یا سود مطلوبی که از قبل پیش‌بینی شده، محقق نشود.
