کامودیتیها اغلب به عنوان مواد اولیه برای تولید سایر کالاها یا خدمات استفاده می‌شوند. کیفیت یک کامودیتی ممکن است کمی متفاوت باشد، اما در کل یک استاندارد خاص را رعایت می‌کنند. کامودیتی‌هایی که در بورس معامله می‌شوند، باید حداقل استانداردهای لازم را داشته باشند. این استانداردهای پایه به عنوان درجه پایه (Basis Grade) کامودیتی نیز شناخته می‌شود.
کامودیتیها از دیرباز بخش مهمی از معاملات بودند و حتی گاهی کامودیتی‌هایی مانند نمک به عنوان پول استفاده می‌شدند. اما در دهه‌های اخیر به دلیل استانداردسازی ابزارهای معاملاتی کامودیتیها و امکان معامله آنها برای بخش بزرگتری از معامله‌گران، معاملات کامودیتیها شدیدا رونق پیدا کرده است.
چه کالاهایی در دسته کامودیتیها قرار دارند؟
مشخصه اصلی کامودیتیها این است که صرف نظر از تولید کننده آنها، بین کامودیتی تولیدشده توسط یک تولیدکننده و تولیدکننده دیگر، تفاوت چندانی وجود ندارد. یک شمش طلای ۱۸ عیار صرف نظر از تولیدکننده آن، همان کیفیت را دارد. اما برای محصولات دیگر، به عنوان مثال یک تلفن همراه، کیفیت و ویژگی‌هایی که یک تولیدکننده ارائه می‌کند با تولیدکننده دیگر کاملا متفاوت است.
غلات، طلا، گوشت گاو، نفت و گاز طبیعی در دسته کامودیتی‌های سنتی قرار می‌گیرند. البته اخیرا فهرست کامودیتیها گسترش یافته و شامل محصولات مالی مانند ارزها و شاخص‌های بازار سهام خارجی نیز می‌شود. پیشرفت‌های تکنولوژی همچنین منجر به انواع جدیدی از کامودیتیها در بازار شده‌است. به عنوان مثال، پهنای باند را می‌توان نوعی کامودیتی در نظر گرفت.
خریداران کامودیتی چه کسانی هستند؟
در بازار معاملات کامودیتیها دو نوع خریدار اصلی وجود دارد. اولین دسته، خریداران و تولیدکنندگانی هستند که برای پوشش ریسک (Hedging) اقدام به خرید و فروش می‌کنند و دسته دوم، معامله‌گران و سفته‌بازان (Speculators) هستند که هدف آنها صرفا کسب سود است.
خریداران و تولیدکنندگان کامودیتیها
خرید و فروش کامودیتیها معمولا از طریق قراردادهای آتی در بورس کالا انجام می‌شود. حجم و کیفیت استاندارد این قراردادهای آتی توسط نهادهای نظارتی بورس کالا مشخص می‌شود. به عنوان مثال در بورس کالای شیکاگو (CBOT) قرارداد آتی گندم با حجم ۵۰۰۰ بوشل (Bushel: واحد اندازه‌گیری گندم در بورس کالا) با درجه کیفی مشخص برای فروش ارائه می‌شود. فروشنده موظف است در تاریخ سررسید قرارداد، ۵۰۰۰ بوشل گندم با درجه کیفی مشخص شده در قرارداد، تحویل خریدار دهد. بورس کالا، تحویل قرارداد آتی در تاریخ سررسید آن را با مقدار و کیفیت تصریح شده تضمین می‌کند.
همانطور که قبلا ذکر شد دسته اول از فعالین بازار کامودیتیها، خریداران و تولیدکنندگانی هستند که از قراردادهای آتی کالا برای اهداف پوشش ریسک خود استفاده می کنند. این معامله‌گران، زمانی که قراردادهای آتی منقضی می‌شود، کالای واقعی را تحویل گرفته یا تحویل می‌دهند.
به عنوان مثال، یک تولیدکننده یا کشاورز با فروش قراردادهای آتی گندم در زمان کاشت محصول، ریسک کاهش قیمت در زمان برداشت محصول را پوشش می‌دهد و بدین ترتیب از ضرر و زیان احتمالی در صورت کاهش قیمت‌ها جلوگیری می‌کند.
دلالان یا سفته‌بازان بازار کامودیتی
دللان نیز خریداران دیگر کامودیتیها هستند. این معامله‌گران تنها برای سودآوری از نوسانات قیمت، کامودیتیها را معامله می‌کنند. این معامله‌گران قصد ندارند در پایان قرارداد آتی، کامودیتی را تحویل بگیرند.
بسیاری از بازارهای آتی، نقدینگی بالایی دارند و دامنه و نوسانات روزانه آنها نیز بسیار بالا است که به طور بالقوه، معامله‌گران روزانه را برای ورود به این بازارها وسوسه می‌کند. بسیاری از معاملات آتی توسط بروکرها و مدیران پرتفلیو، برای پوشش ریسک استفاده می‌شود. همچنین از آنجا که کامودیتیها معمولا همزمان با سهام و اوراق قرضه معامله نمی‌شوند و هر کدام پارامترهای مختص به خود را در بازار دارند، بعضی کامودیتیها می‌توانند بطور موثری به عنوان یک عامل متنوع سازی در پرتفوی استفاده شوند.
استفاده از کامودیتیها به عنوان ابزار پوشش تورم
قیمت کامودیتیها معمولا با افزایش تورم افزایش می‌یابند، به همین دلیل است که سرمایه‌گذاران اغلب در زمان افزایش تورم به سراغ خرید کامودیتیها می‌آیند. در واقع می‌توان کامودیتیها را به عنوان محافظی در برابر کاهش ارزش ارز در نظر گرفت. دلیل این افزایش نیز مشخص است. وقتی تقاضا برای کالا و خدمات افزایش پیدا می‌کند، قاعدتا تقاضا برای کامودیتیها به عنوان مواد اولیه این کالا و خدمات نیز افزایش خواهد یافت.
رابطه بین کامودیتیها و مشتقات آن (Derivatives)
بازارهای مدرن کامودیتی در حال حاضر به شدت متکی به اوراق مشتقه (Derivative Securities) مانند قراردادهای آتی (Future Contracts) و قراردادهای سلف (Forward Contracts) است. خریداران و فروشندگان می‌توانند به راحتی و در حجم زیاد، بدون نیاز به معامله کالای فیزیکی، این اوراق را بین خود معامله کنند. بسیاری از خریداران و فروشندگان مشتقات این کار را برای سفته‌بازی انجام می‌دهند تا با استفاده از قیمت کامودیتیها، ریسک‌های خود را پوشش دهند یا از سرمایه خود در برابر تورم محافظت کنند.
چه چیزی قیمت کامودیتیها را تعیین می‌کند؟
مانند تمام دارایی‌ها، قیمت کامودیتیها نیز توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. به عنوان مثال در زمان رونق اقتصادی ممکن است افزایش تقاضا برای کامودیتی‌هایی مانند نفت یا سایر انرژی‌ها افزایش پیدا کند. همچنین عرضه و تقاضا می‌تواند از طرق مختلف تحت تاثیر قرار بگیرد مانند شوک‌های اقتصادی، بلایای طبیعی و انتظارات تورمی سرمایه‌گذاران که موجب کاهش در عرضه و تقاضا خواهد شد.
منبع: Investopedia
