اصطلاح شتکوین (Shitcoin) به یک رمزارز باارزش کم یا بدون هیچ هدف فوری و قابل تشخیص گفته می‌شود. این کلمه یک اصطلاح تحقیرآمیز است که اغلب برای توصیف آلت‌کوین‌ها یا ارزهای رمزنگاری شده که پس از محبوب شدن بیتکوین ساخته شده‌اند، استفاده می‌شد. در حال حاضر این اصطلاح بیشتر برای رمزارزهایی که به‌قصد کلاهبرداری ایجاد می‌شوند، بکار می‌رود.
ابتدا باید بدانیم چه فرقی بین توکن و کوین وجود دارد؟ کوین به رمزارزی گفته می‌شود که بلاک‌چین اختصاصی خود را دارد (کارمزد بلاک‌چین با این کوین پرداخت می‌شود) مانند بیتکوین، اتریوم، سولانا و… توکن به رمزارزی گفته می‌شود که روی یک بلاک‌چین دیگر میزبانی می‌شود و بلاک‌چین اختصاصی ندارد به همین دلیل ایجاد توکن بسیار ساده و کم‌هزینه خواهد بود؛ مانند توکن شیبا روی اتریوم و توکن کیک روی بایننس.
تاریخچه شت‌کوین‌ها
بیشتر اصطلاحات رمزنگاری مانند HODL و آلت‌کوین‌ها از مکالمات در انجمن معروف Bitcointalk به دست آمده‌اند و شتکوین به همین صورت است. این اصطلاح توسط یکی از اعضای انجمن Bitcointalk در موضوعی که توسط گاوین آندرسن (که زمانی به‌عنوان چهره بیتکوین شناخته می‌شد) در ۸ نوامبر ۲۰۱۰ ابداع شد.
اگر بیتکوین واقعاً شروع به کار کند، می‌توانم تقلیدکنندگان زیادی را ببینم که باهدف سریع ثروتمند شدن، وارد صحنه می‌شوند: گیت‌کوین، نیت‌کوین، ویت‌کوین، تی‌کوین، شتکوین …
Ribuck از اعضای انجمن Bitcointalk – ۲۰۱۰
عده‌ای یکی از دلایل کرش مارکت در اوج ۲۰۱۷ را کلاهبرداری‌های مختلف آن دوره می‌دانند مانند پروژه‌های رها شده Bitconnect، SALT، Populous.
در این ادامه مطلب سعی داریم با هم نحوه بررسی یک پروژه و راه‌های شتکوین شناسی را به‌صورت مختصر، مرور کنیم.
چه مواردی را بررسی کنیم و نشانه‌های خطر چیست؟
۱- تعریف نامشخص از عملکرد و کاربرد
نمیدونیم کاربردش چیه ولی شما بخرین تا پولدار بشید! یا مثلا قراره دایناسورها را نجات بدیم، پنگوئنای جا مونده تو راهو برسونیم مقصد، کار خیر کنیم، به افریقا آب ببریم، گرسنگان سیر کنیم، به مریخ بریم و…
بلاک‌چین در این پروژه چه نقشی دارد؟ اگر هدف نهایی پروژه بدون وجود بلاک‌چین و توکن قابل اجرا بود، مواظب جیبتون باشید!
۲- بررسی وایت پیپر (White paper)
پروژه‌های کلاهبرداری یا شت‌کوین‌ها معمولاً وایت پیپر، که همان توضیحات کامل یک پروژه است، را ندارند و یا اگر دارند محتوای کاملاً سرهم‌بندی شده‌ای دارند. وایت پیپر بخش اصلی یک پروژه است اما در شت‌کوین‌ها کم‌اهمیت‌ترین بخش است.
در این قبیل وایت پیپر‌ها کلی‌گویی شده است. مثلاً: ما اولین هستیم، بهترین دیفای، سریع‌ترین، فروشگاه NFT، آمده‌ایم مشکلات بشر را حل کنیم (ولی فعلاً راه حلی نداریم). معمولاً هیچ اطلاعات فنی، نقشه راه مشخص و راه کاری در این مستندات پیدا نخواهید کرد.
یک وایت پیپر معتبر چه بخش‌هایی باید داشته باشد؟
- چشم‌انداز پروژه
- مروری بر مشکلاتی که پروژه قصد دارد حل کند و همچنین راه‌حل‌هایی که پروژه اجرا خواهد کرد و چرا این راه‌حل‌ها انتخاب شده‌اند
- جزئیات اجرای فنی
- یک نقشه راه معتبر برای راه‌اندازی
- جزئیات عرضه اولیه، نحوه توزیع و سهم افراد از توکن یا کوین (توکنومیک)
- سایر اطلاعات مفید مانند شرکای تجاری و فنی، مشاورین و…
وایت پیپری که شبیه به کاتالوگ فروش محصول شده است بزرگ‌ترین نشانه خطر است! عکس‌های دل‌فریب و محتوای خالی.
۳- پیش‌فروش قبل از راه‌اندازی هیچ
در پروژه‌های غیرمعتبر امکان خرید قبل از راه‌اندازی با قیمت‌های بسیار نازل وجود دارد. هیچ نسخه آزمایشی، کدهای برنامه‌نویسی و… منتشر نشده اما در حال مارکتینگ و فروش هستند. توجه داشته باشید پیش‌فروش در برخی از کشورها غیرقانونی است و مشابه فروش اوراق بهادار غیرقانونی محسوب خواهند شد.
یک پروژه می‌تواند در مراحل مختلف توسعه باشد مانند:
Pilot / MVP / Alpha / Beta release
همیشه بررسی کنید اگر پروژه اصلی منتشر نشده است چه زمانی تا انتشار آن باقی‌مانده است و درصورتی‌که تاریخ مشخصی پیدا نکردید این می‌تواند یک علامت خطر باشد.
۴- تیم پروژه مخفی یا گمنام
در اکثر پروژه‌های مشکوک افراد تیم معرفی نمی‌شوند یا افراد معرفی شده سوابق کاری مشخصی ندارند. در بررسی پروژه‌ها توجه به این قسمت یکی از مهم‌ترین روش‌های شناسایی است. دلیل اصلی مخفی بودن افراد چه بوده است؟ آیا پروژه‌این‌قدر حساسیت‌برانگیز است که تیم باید مخفی باشند یا کلاهبرداری به این روش ساده‌تر است؟
اگر افرادی معرفی شده‌اند با جستجو ساده در اینترنت سوابق کاری و پروفایل‌های شبکه اجتماعی آن‌ها را بررسی کنید. اگر پروژه ادعای بزرگی مطرح کرده است آیا این افراد از پس چنین ادعایی برخواهند آمد؟
۵- شرکای استراتژیک و مشاورین چه کسانی هستند؟
شرکای تجاری و فنی یک پروژه بسیار مهم هستند زیرا در کیفیت و نحوه توسعه پروژه تأثیرگذار خواهند بود. درصورتی‌که در سایت یا وایت پیپر یک پروژه شرکای پروژه معرفی شده‌اند بررسی صحت ادعای پروژه و سابقه شرکای معرفی شده می‌تواند در تصمیم‌گیری مفید باشد.
در شت‌کوین‌ها معمولاً شرکای جعلی و لوگوی شرکت‌های معتبر به‌صورت غیرقانونی استفاده می‌شود. برای مثال توکنی تحت عنوان “سریال بازی مرکب” که از لوگو شرکت‌های مختلف تجاری مانند نتفلیکس، مایکروسافت و… استفاده کرده بود.
۶- نقشه راه
نقشه راه با جزئیات و عمل‌کردن نسبتاً منظم و دقیق به آنچه گفته شده در بررسی یک پروژه مهم است. در شت‌کوین‌ها یا نقشه راهی وجود ندارد یا اگر باشد موارد کلی و کم‌اهمیت است. معمولاً این نقشه راه در شت‌کوین‌ها با عناوینی مانند لیست شدن در صرافی‌ها، انجام مارکتینگ و… پر شده‌اند نه جزئیات فنی.
۷- بررسی هولدرها و توکنومیک
بررسی نحوه توزیع و هولدرهای یک پروژه از این نظر اهمیت دارد که در صورتی روی یک پروژه سرمایه‌گذاری کردید فرد یا افرادی ۹۰ درصد توکن‌های پروژه را در اختیار نداشته باشند. همه چی برای پامپ و دامپ مهیاست!
برای بررسی هولدرها می‌توانید از سایت coinmarketcap.com استفاده کنید (در صورت وجود قسمت (holdersیا از سایت‌های اسکن یک بلاک‌چین برای مثال bscscan.com که مربوط به اسمارت چین بایننس است و بررسی سربرگ holders.
در همین سایت یا سایت‌های مشابه حتماً تعداد توکن‌های در گردش و حداکثر تعداد توکن را بررسی کنید. اگر بخش زیادی از توکن‌ها هنوز آزاد نشده‌اند حتماً از نحوه آزادسازی آن‌ها باید باخبر شوید زیرا آزادسازی ناگهانی می‌تواند موجب ریزش شدید قیمت شوند.
۸- حجم بازار و بررسی liquidity pool
حجم معاملاتی یک رمز ارز می‌تواند مورد اهمیت باشد. رمزارزهایی که market cap کوچکی دارند، دستکاری در قیمت با مبالغ پایین را آسان می‌کنند. حجم معاملات را می‌توانید از سایت‌های آنالیز رمزارزها بررسی کنید. این شرط لازم اما برای تصمیم‌گیری کافی نیست.
استخر نقدینگی به‌عنوان ستون فقرات اکثر صرافی‌های غیرمتمرکز در نظر گرفته می‌شود. اگر پروژه‌ای که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید حداقل چند ده‌هزار دلار در استخر نقدینگی نداشته باشد، احتمالاً یک شتکوین است. اعداد کم – مانند صدها یا چند هزار دلار – باید یک علامت هشداردهنده باشد.
۹- سایر موارد
سایر مواردی که قابل‌بررسی هستند. وب‌سایت پروژه، وضعیت فعالیت در شبکه‌های اجتماعی و بازخورد کاربران مختلف به پروژه در این شبکه‌ها است. بررسی مخزن کدهای یک پروژه که معمولاً روی گیت‌هاب قرار می‌گیرد، درصورتی‌که دانش برنامه‌نویسی دارید مفید خواهد بود (حداقل وضعیت فعالیت توسعه پروژه را می‌توانید بررسی کنید).
در آخر تصمیم‌گیرنده نهایی شما هستید، بازار رمزارزها به‌خودی‌خود از پرنوسان‌ترین بازارهای مالی محسوب می‌شود حتی برای پروژه‌های موفق و استخوان‌دار. ریسکی که روی پروژه‌های جدید و گمنام می‌کنید باید با بررسی شاخص‌های گفته شده به حداقل برسد و در بازی روانی – تبلیغاتی صاحبان یا مبلغین یک پروژه توخالی قرار نگیرید.
سایت‌های مفید برای بررسی پروژه‌ها:
سایتی برای درج نظرات کاربران برای سایت‌های مختلف علاوه بر کریپتو
سایت‌هایی که رمزارزها با شاخص‌های مختلف را بررسی و امتیاز می‌دهد.
جالب بود