یارانه که به عنوان مبلغی کمکی به اتباع ایرانی در چند سال اخیر و به صورت ماهیانه پرداخت می‌شود، به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. با این حال امکان جدا کردن یارانه در حالت‌هایی پیش‌بینی شده است.
در واقع پرداخت یارانه به این صورت است که هر یک از سرپرست‌های خانوار پس از ثبت‌نام و معرفی اعضای خانواده خود، شماره حساب بانکی به مراجع مربوطه معرفی می‌کردند و پس از آن مبلغ یارانه به صورت ماهیانه به حساب ایشان واریز می‌شد.
سرپرست خانواده معمولا پدر خانواده است که در زمان ثبت نام اولیه اطلاعات همسر و فرزندان خود را ارائه داده است.
حال چنانچه پدر به هر علتی صلاحیت سرپرستی خانواده را از دست بدهد، و یا در خلال زمان فوت نموده باشد و نیز در صورتی که فرزندان به دلیل ازدواج از خانواده خود جدا شده باشند، تکلیف ادامه پرداخت یارانه چگونه خواهد بود؟
جداسازی یارانه به دلیل ازدواج
ازدواج به عنوان اصلی‌ترین حالتی شناخته می شود که به واسطه آن فرزندان از خانواده اصلی خود جدا شده و با تشکیل خانواده جدید، درخواست جدا کردن یارانه و پرداخت آن به حساب مجزایی را ارائه می‌دهند.
مطابق با اطلاعات موجود در سامانه هدفمندسازی یارانه‌ها که در آدرس https://www.hadafmandi.ir/fa قابل دسترس است، برقراری یارانه نقدی خانوار جدید به موجب ازدواج به عنوان یکی از خدمات دولت به مردم که به صورت حضوری ارائه می‌شود، معرفی شده است.
مطابق با اطلاعات موجود در سامانه مذکور، ارائه خدمات جداسازی یارانه به دلیل ازدواج، به صورت رایگان ارائه شده و مدارک لازم جهت درخواست این خدمت شامل شناسنامه – کارت ملی – سند ازدواج و دیگر مستندات لازم معرفی شده است.
در حال حاضر مرجعی که خدمات جداسازی یارانه را ارائه می‌دهد، دفاتر پلیس +۱۰ هستند. گردش کار به این طریق خواهد بود که پس از ثبت ازدواج زوجین و آماده سازی مدارک و مستندات لازم که شامل سند ازدواج، اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین است، باید به پلیس +۱۰ مراجعه نمود.
مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ باید به وسیله زوج صورت پذیرد و نیازی به حضور زوجه نیست، لیکن در اختیار داشتن مدارک شناسایی زوجه ضروری است.
البته چنانچه زوجه از زوج وکالت کاری داشته باشد میتواند با ارائه وکالت‌نامه مزبور، نسبت به انجام امور مربوطه اقدام نماید.
پس از آن که مدارک لازم به دفتر پلیس +۱۰ ارائه گردد، تشریفات اداری که معمولا تا ۲ هفته به طول خواهد انجامید انجام شده و در نتیجه آن خانوار جدید در سامانه رفاهی تعریف خواهد شد. مشخصات متقاضی و همسر وی به عنوان خانواده جدید ثبت خواهد شد.
پس از آن سرپرست خانواده باید به شعبه بانک عامل مراجعه کرده و حسابی جهت واریز مبالغ یارانه در شعبه بانک افتتاح نماید.
در نهایت ضروری است که شماره حساب جدید در سامانه رفاهی از طریق service.refahi.ir ثبت گردد. از زمان ثبت و تایید شماره حساب خانوار جدید، مبلغ یارانه زوجین به صورت ماهیانه به حساب معرفی شده واریز خواهد شد و از ذیل یارانه خانوار قدیمی زوجین حذف خواهد شد.
همانگونه که مشاهده می‌شود جدا کردن یارانه پس از ازدواج از خانواده قدیمی زوجین به سهولت و با ارائه کم‌ترین مدارک صورت می‌پذیرد. در واقع تنها کافی است که سند ازدواج در اختیار زوجین قرار داشته باشد و نامبردگان به طریق قانونی ثبت ازدواج کرده باشند.
با این حال خدمات جدا کردن یارانه برای زوجینی به سهولت انجام می‌شود که سرپرست خانواده قدیمی ایشان یارانه دریافت کرده است.
اما چنانچه سرپرست خانواده اصلی، از دریافت یارانه نقدی توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی حذف شده باشد، زوجین می‌توانند پس از آن که با طی کردن مراحل یاد شده خانواده جدید را ثبت کردند، به وزارت کار و رفاه اجتماعی مراجعه کرده و درخواست خروج از لیست حذف شدگان را ارائه نمایند.
اقدامات تکمیلی و تعیین تکلیف نسبت به برقراری مجدد یارانه خانواده جدید و یا ادامه وضعیت قبلی و عدم پرداخت یارانه به نامبردگان توسط سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها صورت خواهد گرفت.
در نتیجه پس از ثبت ازدواج، نخست باید نسبت به معرفی خانواده جدید و معرفی شماره حساب جدید اقدام شود که این امر به وسیله پلیس +۱۰ صورت می‌پذیرد و سپس با مراجعه به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌توان درخواست برقراری یارانه را ارائه نمود.
البته تصمیم‌گیری نهایی با سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها است و پیگیری نهایی باید از طریق این سازمان انجام گیرد.
جداسازی یارانه به دلیل فوت سرپرست خانواده
یارانه همانگونه که پیش از این اشاره شد، به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود و به نسبت تعداد افراد خانواده خواهد بود. در نتیجه و طبیعتا، اولا سرپرست خانواده باید در لیست واجدین شرایط دریافت یارانه وجود داشته باشد، ثانیا بنا به هر دلیلی از این لیست حذف نشده باشد.
حذف اطلاعات سرپرست خانواده از لیست مذکور میتواند به دلیل برقراری شرایط تمکن مالی برای وی باشد و نیز میتواند به سبب فوت سرپرست خانواده اتفاق بیفتد.
در نتیجه و در اثر فوت سرپرست خانواده، یارانه خانواده به صورت موقت قطع خواهد شد زیرا واریز مبلغ به حساب شخص متوفی امکان پذیر نیست.
در چنین شرایطی، مادر خانواده اصولا جایگزین پدر خواهد بود و نقش سرپرست خانواده را ادامه خواهد داد.
برای برقراری مجدد یارانه خانواده، ضروری است که مادر به همراه فرزندان خود و نیز با در اختیار داشتن مدارک شناسایی خود و فرزندان شامل اصل شناسنامه و کارت ملی و نیز گواهی فوت پدر و مدارک شناسایی وی، به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه نماید.
با طی کردن مراحل اداری که چندان به طول نخواهد انجامید، واریز مبالغ یارانه به حساب سرپرست جدید خانواده ادامه خواهد یافت. در اینجا باید اشاره کنیم که با فوت سرپرست قدیمی خانواده، اعضای خانواده با موافقت یکدیگر باید سرپرست جدید را انتخاب و معرفی نمایند که میتواند شامل مادر و یا هر یک از فرزندان که به سن قانونی رسیده است، باشد.
جداسازی یارانه به دلیل سلب صلاحیت از سرپرست خانواده
هر چند جداسازی یارانه به دلیل ازدواج فرزندان و ایجاد یک خانواده جدید بیشترین تکرار را در تغییر وضعیت یارانه خانوار ایفا میکند، با این حال حالت‌های دیگری نیز وجود دارد که یارانه اعضای خانواده از هم جدا نمی‌شود بلکه سرپرست خانواده تغییر میکند.
در بند پیشین با وضعیتی آشنا شدیم که طی آن سرپرست اصلی خانواده فوت میکند، دانستیم که با فوت سرپرست خانواده، دیگر اعضای خانواده باید در انتخاب یک شخص جدید به عنوان سرپرست خانواده اتفاق نظر داشته باشند و با در اختیار داشتن مدارک شناسایی اعضای خانواده که شامل شخص فوت شده نیز می‌باشد و نیز با ارائه گواهی فوت سرپرست پیشین، نسبت به انتخاب سرپرست جدید اقدام نمایند.
اما حالت دیگری از تغییر سرپرست خانواده نیز قابل تصور است. در این وضعیت سرپرست در قید حیات است لیکن صلاحیت ادامه سرپرستی خانواده را از دست داده است.
این حالت که به عنوان بدسرپرست شناخته می‌شود، شامل وضعیت‌هایی است که پدر به دلیل شرایط روانی یا جسمی، صلاح و مصلحت خانواده و به ویژه اطفال را در نظر نمی‌گیرد.
برای مثال ممکن است پدر سلامت عقلانی خود را از دست داده باشد، که ممکن است به حالت جنون یا سفه باشد. در وضعیت جنون عقل به صورت دائم یا موقت زایل می‌شود اما در حالت سفاهت، شخص سفیه تنها عقل معاش خود را از دست می‌دهد.
برای مثال نمی‌تواند تصمیمات منطقی برای خرید و خرج کردن پول بگیرد، ممکن است به یک کیلو سبزیجات چند میلیون تومان پول بپردازد بدون اینکه متوجه اشتباه خود باشد.
همچنین ممکن است سرپرست خانواده به دلایلی همچون اعتیاد یا دیگر موارد مشابه، صلاحیت ادامه سرپرستی خانواده و فرزندان را از دست داده باشد. در کلیه این موارد، مادر میتواند با مراجعه به محاکم حقوقی نسبت به سلب صلاحیت از پدر و در اختیار گرفتن نقش سرپرستی خانواده اقدام نماید.
مرجع حقوقی صالح با بررسی وضعیت و انجام تحقیقات لازم، چنانچه ادعای نامبرده را صحیح تشخیص داده و پدر را به عنوان شخصی صالح برای ادامه سرپرستی خانواده نشناسد، حکم به سلب صلاحیت از وی و تغییر سرپرست خانواده صادر میکند.
پس از دریافت حکم نهایی مذکور، و با در اختیار داشتن آن سرپرست جدید خانواده میتواند به دفاتر پلیس +۱۰ مراجعه نماید. در این حالت نیز ضروری است که مدارک شناسایی سرپرست جدید به همراه مدارک شناسایی اعضای خانواده به مرجع مزبور ارائه شود.
کارشناسان پلیس +۱۰ پس از بررسی مدارک ارائه شده و صحت و سقم آن، نسبت به تغییر سرپرست خانواده اقدام کرده و اطلاعات شماره حساب سرپرست جدید را جایگزین شماره حساب قبلی می‌نمایند. از این تاریخ پرداخت وجه یارانه در حق سرپرست جدید خانواده انجام خواهد شد.
لازم به ذکر آن که در این حالت ایجاد وضعیت سرپرستی با حکم دادگاه انجام شده است و در نتیجه هرگاه به حکم دادگاه صالح صلاحیت از سرپرست جدید سلب شود و یا وضعیت صلاحیت سرپرست قدیمی مجددا احیا شود، طبیعتا پرداخت وجه یارانه نیز تغییر وضعیت خواهد داد و از حکم دادگاه تبعیت خواهد کرد.
البته که برای تغییر وضعیت مراحل اشاره شده باید مجددا و به وسیله آخرین سرپرست نزد پلیس +۱۰ طی شود.
