بازارهای مالی سنتی دهه‌ها است که از سیستم‌های خودکار برای انجام معاملات دارایی‌ها استفاده می‌کنند و در حال حاضر تخمین زده می‌شود که ۸۰ درصد بازار بورس تحت کنترل ماشین‌ها است. یک معامله‌کننده می‌تواند برنامه‌هایی بر اساس استراتژی معاملاتی ایجاد کند. این برنامه می‌تواند به طور شبانه‌روزی بازار را تحت نظر داشته باشد و معاملات را بر اساس الگوریتم تعریف‌شده انجام دهد. مشخصا این موضوع بدان معنا است که کاربران هم‌چنان به استراتژی منسجمی نیاز دارند و بازار نیز باید مطابق این استراتژی باشد، اما هنگامی که از این برنامه به صورت صحیح استفاده شود، معامله‌کنندگان دیگر نیازی به نظارت شبانه‌روزی بر روی وضعیت‌های معاملاتی خود ندارند.
به علاوه، استفاده از رایانه برای انجام معاملات بدان معنا است که می‌توانند هزاران بار سریعتر از انسان پاسخگو باشند. این موضوع، استراتژی‌های مختلفی را فراهم می‌کند که معامله‌کنندگان نمی‌توانند به تنهایی از آن استفاده کنند. به این مورد، “معاملات پرتکرار” گفته می‌شود و در میان کاربران حرفه‌ای بسیار رایج است. هنگامی که تمام این موارد را با این نکته که تمام دارایی‌ها به صورت دیجیتال هستند و بازار همواره فعال است ترکیب کنید، جای تعجبی ندارد که استفاده از ربات‌ها با قدرت زیادی وارد دنیای ارزهای دیجیتال شده است.
انواع مختلف ربات‌های معاملاتی موجود کدامند؟
در واقع به اندازه انواع استراتژی‌های بالقوه، ربات‌های معاملاتی وجود دارد؛ اما بعضی از رایج‌ترین آنها ربات‌های پیروی‌کننده از روند، ربات‌های آربیتراژ و ربات‌های اسکالپینگ (Scalping) هستند.
می‌توان گفت که روندها همان مفهوم و ماهیتی هستند که معامله‌کنندگان در ایجاد استراتژی‌های خود به دنبال آن هستند و ربات‌هایی که به منظور پیروی از روندها طراحی شده‌اند، اساسا اقداماتی که یک معامله‌کننده خوب باید انجام دهد را به صورت خودکار درمی‌آورد. بر اساس آنکه بازار به کدام سمت پیش می‌رود، این ربات‌ها به خرید و فروش می‌پردازند. ربات‌ها از ریاضیات و اطلاعات بازار استفاده می‌کنند. بنابراین اگر به درستی طراحی نشوند کارآمد نخواهند بود، اما اگر به طور صحیح طراحی شوند و به اصطلاح آموزش ببینند به ابزار معاملاتی مهمی تبدیل می‌شوند.
ربات‌های آربیتراژ در صدد کسب سود با استفاده از اختلاف قیمت ارزهای دیجیتال در صرافی‌های مختلف هستند. این برنامه‌ها، قیمت دارایی‌ها را از چندین بازار مختلف رصد می‌کنند و برای مثال، اگر قیمت بیت کوین در یک صرافی اندکی بیشتر یا کمتر از یک صرافی دیگر باشد، این ربات می‌تواند سریعا آن را با قیمت کمتر بخرد و با سود کم بفروشد. این اختلاف قیمت کاملا رایج است اما زمان آن محدود است. در واقع، پیدایش این ربات‌ها شرایط را بسیار رقابتی‌تر کرده است و فرصت‌های آربیتراژ کمتر شده‌اند.
برخلاف پیروی از یک روند مشخص، برنامه‌های اسکالپینگ در بازارهای جانبی عملکرد بهتری دارند. اسکالپ‌کنندگان در تلاش هستند تا با خرید و فروش در اختلاف قیمت موجود بین خریداران و فروشندگان، به خرید در کمترین قیمت و فروش در بالاترین قیمت بپردازند و از این روش، سود کسب کنند. این اختلاف قیمت می‌تواند به اندازه چند سنت یا کمتر باشد، اما اگر این فرآیند به صورت خودکار طراحی شود و وضعیت‌های معاملاتی بسیار زیادی وجود داشته باشند، سود خوبی به دست می‌آید. این موضوع باعث شده است که این استراتژی در بین معامله‌کنندگانی که از ربات‌ها استفاده می‌کنند بسیار محبوب شود. البته این استراتژی نیز همانند آربیتراژ بسیار رقابتی شده است، به طوری که اغلب اوقات فقط سریعترین سیستم‌ها می‌توانند از اختلاف قیمت‌های گفته‌شده استفاده کنند.
چه نکته‌ای باعث جذاب شدن بازار ارزهای دیجیتال برای معامله‌کنندگان الگوریتمی شده است؟
عوامل و نکات معاملاتی بسیار زیادی در عرصه ارزهای دیجیتال وجود دارد که آن را برای ربات‌های معاملاتی جذاب می‌کند. برای مثال، این بازارها اصالتا دیجیتال هستند، به طور شبانه‌روزی فعالند و نسبت به بازارهای سنتی کوچکتر هستند.
ارزهای دیجیتال یک انتخاب منطقی برای معامله‌کنندگانی است که از ربات‌ها استفاده می‌کنند. یکی از دلایل این موضوع آن است که ارزهای دیجیتال کاملا آنلاین هستند و در نتیجه، این شرایط برای صرافی‌ها نیز صادق است. خودکار شدن کامل پلتفرم‌ها، استفاده از ربات‌ها را ساده‌تر می‌کند. هم‌چنین بازار ارزهای دیجیتال هرگز تعطیل نمی‌شود. این موضوع بدان معنا است که همواره در طول روز، فرصت‌هایی وجود دارد. مشخصا یک معامله‌کننده انسان نمی‌تواند به طور کامل از این موضوع بهره ببرد.
به دلیل ارزش بسیار کمتر عرصه ارزهای دیجیتال در مقایسه با بازارهای سنتی، قابل ذکر است که تأثیرگذاری بر روی قیمت‌ها بسیار آسانتر از سایر بازارها نظیر بازار بورس است. با کمک ربات‌ها، یک فرد یا گروهی از افراد می‌توانند برای منفعت خود یا به ضرر کل بازار، بر روند قیمت تأثیرگذار باشند.
این موضوع به ندرت رخ میدهد و اکثر ربات‌ها صرفا به دنبال فرصت‌هایی برای کسب سود برای اجراکنندگان خود هستند. برای مثال، در اواخر سال ۲۰۱۷، اختلاف قیمت ۳۰ درصدی بین صرافی‌های کره جنوبی و آمریکایی وجود داشت. این موضوع می‌تواند به چندین دلیل باشد و قانونگذاری‌های نامناسب توسط دولت‌های مختلف می‌تواند یکی از این دلایل باشد. به هر ترتیب، ربات‌های آربیتراژ برای این فرصت‌ها بسیار مناسب هستند.
ربات‌های معاملاتی چه تاثیرات مثبتی بر بازار ارز دیجیتال دارند؟
ربات‌های معاملاتی مشخصا برای افرادی که از آنها استفاده می‌کنند سودمند هستند، اما هم‌چنین به بازارها کمک می‌کنند تا روند کارآمدتری داشته باشند و نقدینگی مورد نیاز این بازارها به دست آید.
بازاری سالم و جامع‌تر
احتمالا دلیل آنکه چرا معامله‌کنندگان خواهان استفاده از ربات‌های معاملاتی هستند اکنون مشخص شده باشد، اما مزیت آنها برای کل عرصه ارزهای دیجیتال بسیار زیاد است. این ابزارها معمولا فقط در دسترس موسسات مالی بزرگ و مهم هستند، اما اکنون تقریبا تمام افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند. این موضوع، ارزهای دیجیتال را یک قدم دیگر به سطح سایر بازارها نزدیک‌تر می‌کند. به منظور سلامت صرافی‌ها، استفاده از معاملات خودکار و پرتکرار باعث می‌شود که این سیستم‌ها، کل بازار را کارآمدتر کنند. اختلاف قیمت موجود در بین صرافی‌های مختلف به سرعت از بین می‌رود و به طور کل می‌توان گفت که با وجود ربات‌ها، کشف قیمت (Price Discovery) سریعتر رخ میدهد. فقط طی چند سال گذشته، میانگین اختلاف قیمت بین صرافی‌ها به طور چشمگیری کاهش یافته است و بسیاری از افراد، دلیل این موضوع را استفاده از ربات‌ها می‌دانند.
نقدینگی بیشتر می‌تواند منجر به افزایش علاقه سرمایه‌گذاران سازمانی شود
یکی دیگر از مواردی که معاملات الگوریتمی باعث بهبود و ارتقای بازار می‌شود، افزایش نقدینگی است. نقدینگی به معنای حضور کافی خریداران و فروشندگان است تا معامله‌کنندگان مطمئن باشند هر زمان و در هر مکانی که نیاز دارند بتوانند معاملات خود را انجام دهند. یکی از منابع مهم نقدینگی، بازارسازها (market maker) هستند. بازارسازها نهادهایی هستند که پیشنهادات خرید و فروش را در سراسر اختلاف قیمت خرید و فروش‌ها قرار می‌دهند تا از این اختلاف قیمت، سود کسب کنند. هنگامی که این استراتژی با تکرار زیاد انجام شود، می‌تواند سود بیشتری حاصل شود و نقدینگی را نیز افزایش دهد. این شرایط در ادامه می‌تواند سرمایه‌گذاران بزرگ بیشتری را جذب کند و باعث گسترش بازار شود. گفتنی است، اجرای ربات‌های پرشمار در هر روز می‌تواند مشکلاتی را نیز برای بازار ایجاد کند.
ربات‌های معاملاتی چه تاثیرات منفی به همراه دارند؟
اگرچه ربات‌ها می‌توانند ابزار بسیار خوبی برای بسیاری از معامله‌کنندگان باشد، اما بعضی از آنها نیز نگران هستند که این موضوع می‌تواند شرایط دستکاری نظیر کلاهبرداریهای پامپ و دامپ و هم‌چنین دستکاری‌های صرافی‌های غیرمتمرکز را ایجاد کند.
ربات‌ها می‌توانند صرافی‌ها را دستکاری کنند
در نگاه اول به نظر می‌رسد استفاده از مجموعه‌ای از ربات‌ها برای افزودن نقدینگی به صرافی بدون آسیب و زیان است، زیرا تجربه کاربری بهتری برای مشتریان رقم می‌زند. هرچند، اگر طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های معاملاتی در یک صرافی توسط ربات‌ها انجام شود، می‌تواند مسأله مهمی را به وجود آورد. به استفاده از ربات‌ها برای شبیه‌سازی فعالیت‌های معاملاتی واقعی، واش ترید (Wash trading یا معاملات تقلبی) یا اسلیپیج (Slippage) گفته می‌شود. این کار در بازارهای سنتی، غیرقانونی است اما بسیاری از حوزه‌های ارزهای دیجیتال هنوز قانونگذاری نشده است، بنابراین موضوع گفته‌شده رخ میدهد. تخمین زده شده است که تقریبا ۹۵ درصد حجم معاملات ارزهای دیجیتال در بعضی از صرافی‌ها بدین صورت انجام می‌شود.
هم‌چنین مسائلی در خصوص خودکارسازی و اتوماسیون صرافی‌های غیرمتمرکز وجود دارد و واش ترید تنها مسأله موجود نیست. فرانت رانینگ (front-running) ربات‌های HFT در صرافی‌های غیرمتمرکز مختلف نیز مشاهده شده است که طی آن، برنامه‌ها کارمزدهای بسیار بیشتری اعمال می‌کنند تا معاملات آنها در اولویت قرار بگیرد. با استفاده از سیستم سریع و خودکار، رقابت توسط معامله‌کنندگان انسان غیرممکن می‌شود.
کلاهبرداریهای پامپ و دامپ رایج هستند
یکی دیگر از روش‌هایی که ربات‌ها می‌توانند به عرصه ارزهای دیجیتال آسیب بزنند به شکل کلاهبرداریهای پامپ و دامپ است. کلاهبرداران با استفاده از ربات‌ها شرایط را طوری نشان می‌دهند که یک کوین مشخص در آغاز روند صعودی قرار دارد. این موضوع لزوما نباید با رشد چشمگیر قیمت همراه باشد، زیرا این کلاه‌برداری‌ها معمولا برای کوین‌هایی با ارزش بازار کم رخ می‌دهند که قیمت آنها مدت‌ها تغییری نکرده است. هنگامی که معامله‌کنندگان مشاهده می‌کنند که قیمت اندکی افزایش یافته است، سطح مشخصی از فومو (ترس از دست دادن فرصت سرمایه‌گذاری) ایجاد می‌شود که در ادامه می‌تواند تاثیرگذار باشد. معمولا کلاهبرداران این افزایش قیمت مصنوعی را با کمپین‌های حاضر در شبکه‌های اجتماعی ترکیب می‌کنند تا مردم را هیجان‌زده کنند. پس از آنکه کوین موردنظر به حد کافی افزایش قیمت به دست آورد، کلاهبرداران کوین‌های خود را می‌فروشند و بازار آن کوین را در آستانه فروپاشی قرار می‌دهند، زیرا این روند صعودی بر اساس تبلیغات و دستکاری بازار بوده است.
هم‌چنین سقوط سریع قیمت نیز مسأله دیگر در خصوص ربات‌های معاملاتی است. این موضوع هنگامی رخ میدهد که کاهش ناگهانی قیمت باعث فعال شدن مجموعه‌ای از ربات‌ها می‌شود و فروش بیشتر باز هم ربات‌های بیشتری را فعال می‌کند. این شرایط می‌تواند اثر آبشار (cascade effect) ایجاد کند. در ماه می ۲۰۱۰، اتفاقی دقیقا به این شکل در بازار بورس رخ داد و شاخص بورس داو جونز طی چند دقیقه ۱۰۰۰ واحد سقوط کرد. ارزهای دیجیتال نیز نه تنها مستعد این موضوع هستند، بلکه همانطور که اشاره شد، به دلیل بازار بسیار کوچکتری که دارند احتمال وقوع آن بیشتر است.
سازمان‌ها می‌توانند مزایای ناعادلانه‌ای به دست آورند
در آخر می‌توان گفت که بازیگران سازمانی بزرگی وجود دارند که از قدرت معاملات خودکار استفاده می‌کنند، اما اغلب اوقات به لطف موضوعی به اسم کولوکیشن (Colocation یا اشتراک فضای دیتاسنتر) بر کاربران کوچکتر برتری دارند. کولوکیشن سرویسی است که توسط بعضی از شرکت‌های بزرگ ارائه می‌شود و به کسب‌وکارها امکان میدهد تا در ازای ارتباط مستقیم با سیستم‌های معاملاتی به اجاره و میزبانی سرورها در یک مکان بپردازند. این موضوع بدان معنا است که این مشتریان می‌توانند سریعا سفارشات خود را ارائه دهند و کسانی که فاقد این سرویس هستند را کاملا کنار بزنند. البته این سرویس بسیار گران است و به همین دلیل است که بسیاری از خرده سرمایه‌گذاران نمی‌توانند از آن استفاده کنند.
چگونه می‌توان از ربات‌های معاملاتی استفاده کرد؟
اگر به استفاده از ربات‌ها به منظور خودکارسازی معاملات خود علاقه‌مند شده‌اید، منابع بسیار زیادی برای شناخت و استفاده از آنها وجود دارد. می‌توانید با بررسی دقیق استراتژی‌های مختلف معاملاتی آغاز کنید و ببینید برای سهولت استفاده از این استراتژی‌ها چه ربات‌هایی وجود دارد. حتی می‌توانید ربات خود را ایجاد کنید. هرچند این مورد برای کاربرانی است که سطح بالایی از دانش برنامه‌نویسی و تخصص معاملاتی دارند.
برای مبتدیان منطقی‌تر است تا از سرویسی استفاده کنند که می‌تواند آنها را در انتخاب ربات‌های معاملاتی راهنمایی کند. فقط کافی است به چند سوال درباره هدف خود از معاملات پاسخ دهید تا سیستم بتواند سودمندترین استراتژی موجود را بر اساس شرایط کنونی بازار معرفی کند. سرویس‌های مختلفی در این خصوص وجود دارد، اما محبوب‌ترین آنها نظیر Cryptohopper و 3Commas و TradeSanta تمام ابزارهای مورد نیاز برای شروع را ارائه می‌دهند. هم‌چنین به شدت توصیه می‌شود که کاربران با مقادیر اندک شروع کنند تا زمانی که شناخت و درک بهتری از اقدامات خود به دست آورند.
معامله‌کنندگان با استفاده از ربات‌هایی که متخصصان و افراد حرفه‌ای ایجاد کرده‌اند و صرف زمان برای شناخت نحوه عملکرد آنها، قطعا به روش جدیدی برای مدیریت معاملات خود دست خواهند یافت. همانند سایر ابزارها، ربات‌های معاملاتی نیز موفقیت را تضمین نمی‌کنند، اما می‌توانند موفقیت را پربارتر کنند. کاربران خواهان یادگیری بیشتر درباره ربات‌ها هستند زیرا احتمالا سال‌های آتی بازار ارزهای دیجیتال را شکل می‌دهند.
