همانطور که در مطالب پیشین خواندیم, صورت های مالی و گزارش‌های شرکت های بورسی, در تحلیل فاندامنتال یا تحلیل بنیادی آنها یکی از مهم‌ترین منابعی است که برای بررسی کمی و کیفی عملکرد و وضعیت یک شرکت و همچنین مقایسه آن با رقبای خود در صنعت در دست داریم. از دیگر کاربردهای این گزارشها می‌توان به امکان مقایسه دوره‌های مختلف با یکدیگر اشاره کرد.
گزارش‌های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد، سود و زیان جامع و همچنین گزارش‌های هیئت‌مدیره و یادداشت‌های همراه است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که هدف اصلی تهیه انواع صورتهای مالی، تمرکز بر ادامه فعالیت واحد تجاری است.
صورتهای مالی در یک نگاه
هدف اصلی صورتهای مالی ارائه اطلاعاتی از وضعیت و عملکرد مالی و انعطاف ساختار شرکت به‌صورت خلاصه شده است. در صورتهای مالی اطلاعاتی در خصوص جریانات نقدی به وجود آورنده سود عملیاتی، جریانات نقدی مربوط به افزایش یا کاهش سرمایه، اخذ وام، انتشار سهام و … قابل‌مشاهده است. شرکت‌ها صورتهای مالی خود را به‌صورت حسابرسی شده و حسابرسی نشده منتشر می‌کنند. این گزارشها در بازه‌های زمانی ۶ماهه یا ۱۲ماهه در سایت کدال درج می‌شود. گزارش‌های حسابرسی شده به این معنی است که یک موسسه به‌عنوان ناظر به بررسی صحت تهیه و ارائه صورتهای مالی مطابق با قوانین و استانداردها می‌پردازد. اما در گزارش‌های حسابرسی نشده، تائید موسسه ناظر بر روی صورتهای مالی وجود ندارد. استفاده‌کنندگان از صورتهای مالی در هر گروه که باشند ازجمله سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، مدیران شرکت و تحلیلگران، به اطلاعات کامل و معتبری نیاز دارند. این اطلاعات می‌تواند درخصوص موارد زیر باشد:
- سودآوری
- ثبات واحد تجاری
- هرگونه تغییری که منجر به افزایش یا کاهش سودآوری و عدم ثبات شود.
اطلاعاتی که از صورتهای مالی استخراج می‌شود، می‌توانند در تصمیمات شرکتی زیر تعیین‌کننده باشند:
۱- سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار
۲- تصمیم به ادغام شرکت یا تحصیل شرکت‌های دیگر
۳- ارزیابی عملکرد شعب شرکت
۴- تصمیم برای ورود به سرمایه‌گذاری‌های پرریسک
۵- اعتبارسنجی برای دریافت وام و تسهیلات
۶- تصمیم به اخذ سیستم اعتباری منعطف یا محدود در قبال مشتریان شرکت
۷- پیش‌بینی سود و جریان نقدی آتی شرکت
برای دریافت اطلاعات از وضعیت کلی شرکت به کدام بخش از صورتهای مالی باید مراجعه نماییم؟
- برای اطلاع از وضعیت منابع اقتصادی شرکت، باید به بخش دارایی‌ها در ترازنامه مراجعه کنیم.
- برای دریافت اطلاعات درخصوص حقوق بستانکاران شرکت باید به قسمت بدهی‌ها در ترازنامه مراجعه نماییم.
- به‌منظور اطلاع از جریان ورودی منابع اقتصادی شرکت، باید به صورت سود و زیان مراجعه کنیم. باید در نظر داشته باشیم درآمدهای شرکت از چند طریق کسب شده است:
- از محل فروش محصولات و خدمات حاصل می‌شود.
- از محل سودهای معاملاتی که منجر به افزایش دارایی می‌شود.
- از طریق حقوق صاحبان سهام یا به دلیل سرمایه‌گذاری‌های دیگر کسب می‌شود.
- جریان خروجی منابع اقتصادی شرکت، به‌صورت هزینه شناسایی می‌گردد. لذا برای اطلاع از این آیتم باید به‌صورت سود و زیان مراجعه نماییم.
روش تحلیل صورتهای مالی
اولین بخشی که در تحلیل یک شرکت به آن پرداخته می‌شود، تعیین ماهیت کسب‌وکار شرکت و سابقه فعالیت آن است. در این بررسی ابتدا باید توضیحی درخصوص صنعتی که شرکت در آن فعال است و همچنین زمینه فعالیت آن داده شود. این مباحث در اساسنامه و آگهی‌های رسمی شرکت قابل مشاهده است. در مطالب آینده به تفضیل به نحوه انجام تحلیل بنیادی برای یک شرکت خواهیم پرداخت.
دومین بخشی که درخصوص شرکت‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد، صورتهای مالی آنها است. در این بخش به توضیح مختصری درباره شیوه‌های تحلیلی رایج این گزارشها می‌پردازیم.
۱-دریکی از روش‌های تحلیلی که به روش تحلیل عمودی مشهور است، تحلیلگر فارغ از اندازه شرکت، این امکان را دارد تا شرکت‌های موجود در یک صنعت را با هم مقایسه نماید.
۲- در یکی از روش‌های تحلیلی که به روش تحلیل افقی معروف است، اقلام موجود در صورت سود و زیان، بر مبنای مبلغ فروش شرکت و به‌صورت درصدی محاسبه و بیان می‌شود. همچنین از این روش برای محاسبه برخی از نسبت‌های مالی استفاده می‌شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد.
۳- یکی دیگر از بخش‌هایی که برای تحلیل شرکت باید به بررسی آن پرداخت، بررسی ریسک آن است. انواع ریسک‌هایی که به‌صورت عمومی در شرکت بررسی می‌شود شامل؛ریسک تکنولوژی، ریسک ملاحظات قانونی، ریسک ورود رقبای جدید و ریسک رکود در صنعت است. هر یک از این ریسک‌ها با توجه به ماهیت صنعت و شرکت متفاوت است. شایان ذکر است این تحلیل در کنار سایر روش‌های تحلیلی به‌منظور تکمیل آن به‌کار برده می‌شود.
موارد موردنیاز برای تحلیل یک شرکت:
- موضوع فعالیت شرکت
- ترکیب سهام‌داران
- ساختار و میزان سرمایه
- فروش داخلی و خارجی شرکت به تفکیک
- نسبت‌های نقدینگی شرکت و میانگین صنعت
- نسبت آنی شرکت و صنعت
- نسبت‌های اهرمی شرکت و صنعت
- نسبت‌های سودآوری شرکت و صنعت
- نسبت‌های بازار
- تسهیلات اخذشده
- سود هر سهم
- پیش‌بینی سود و بودجه
- درآمدها و هزینه‌ها
- روند تولید
- روند فروش
انواع صورتهای مالی
الف) ترازنامه:
برای دریافت اطلاعات مهم درخصوص منابع و دارایی‌های شرکت، باید به ترازنامه مراجعه کنیم. اطلاعاتی که از این گزارش استخراج می‌شود عبارت است از:
- دارایی شرکت (از طریق آورده سهام‌داران یا از طریق وام کسب می‌شود.)
- میزان استقراض از دیگران
- منابع و مصارف شرکت
(ازجمله این منابع ومصارف می‌توان به تسهیلاتی که شرکت دریافت کرده است، حساب‌هایی که باید بپردازد، سرمایه شرکت، سود انباشته، خرید دارایی‌های ثابت، خرید مواد اولیه، موجودی‌های نقد و سپرده‌های بانکی، اشاره کرد.)
الف-۱) اطلاعات موجود
به‌طورکلی اطلاعاتی که در صورت ترازنامه وجود دارد، دربرگیرنده چند آیتم اصلی و مهم برای شرکت است که در ذیل به بیان آنها می‌پردازیم؛
- دارایی‌های نقد، وجه نقد یا معادل وجه نقد (اوراق بهادار با سررسید کمتر از ۹۰ روز)
- مطالبات،حساب‌ها و اسناد دریافتنی
- پیش‌پرداخت هزینه
- موجودی کالا و مواد
- اموال، تجهیزات و ماشین‌آلات شرکت
- سرمایه‌گذاری‌ها
- دارایی‌های نامشهود
- دارایی‌های مالی
در یک تقسیم‌بندی کلی دیگر که بر مبنای بازه‌های زمانی صورت می‌گیرد، اطلاعات موجود در ترازنامه به‌صورت زیر تقسیم می‌شوند:
دارایی جاری: دارایی‌های که انتظار می‌رود طی یک سال یا یک چرخه عملیاتی(هرکدام طولانی‌تر است)، به وجه نقد تبدیل شود.
دارایی غیر جاری: دارایی‌هایی که انتظار می‌رود طی یک سال یا یک چرخه عملیاتی(هرکدام طولانی‌تر است)، به وجه نقد تبدیل نشود.
بدهی جاری: تعهداتی که طی یک سال یا یک چرخه عملیاتی تسویه می‌شود.
بدهی غیر جاری: تعهداتی که طی یک سال یا یک چرخه عملیاتی تسویه نمی‌شود.
به دو دلیل می‌توانیم اجزای ترازنامه را به دو گروه جاری و غیرجاری تقسیم نماییم:
- دسترسی به اطلاعات مربوط و قابل اتکا
- دسترسی به میزان نقدشوندگی دارایی‌ها
موجودی کالا بخش مهم دیگری در ترازنامه است که برای محاسبه انواع نسبت‌های مالی و همین‌طور برای تعیین سود و زیان شرکت مورداستفاده قرار می‌گیرد.
الف-۲) کاربرد ترازنامه
از اطلاعات موجود در ترازنامه برای تعیین منافع آتی، اثر معاملات یا رویدادهای مشخص و همچنین میزان تسلط مالکانه سهام‌داران استفاده می‌شود. همچنین در آن اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ای در خصوص مانده‌های پایان دوره، میان‌دوره و اطلاعات سال قبل وجود دارد که برای مقایسه وضعیت مالی شرکت در دوره‌های مختلف موردتوجه قرار می‌گیرد.
یکی از کاربردهای اصلی ترازنامه، استفاده در تعیین ارزش شرکت است. در ترازنامه انواع ارزش برای دارایی‌ها شناسایی می‌شود که از بخش دارایی‌ها قابل‌استخراج هستند. این ارزش‌ها شامل ارزش تاریخی، ارزش جاری، ارزش فعلی دارایی‌ها، ارزش تصفیه‌ای، ارزش جایگزینی، ارزش دفتری و ارزش اسمی است.
الف-۳) نتیجه‌گیری از ترازنامه
پس از بررسی ترازنامه باید بتوانیم به چند سؤال پاسخ دهیم، پاسخ به این سؤالات در تحلیل مناسب و کارآمد ترازنامه مهم است.
۱-آیا نقدینگی شرکت برای پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت شرکت کافی است؟
۲-آیا شرکت منابع لازم برای تسویه بدهی‌های بلندمدت را در اختیار دارد؟
۳-صورت‌وضعیت شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های مشابه چگونه است؟
ب) سود و زیان:
بر اساس گزارش سود و زیان می‌توانیم بفهمیم که یک شرکت در طول یک سال چقدر پول به دست آورده یا چقدر ضرر دیده است. این گزارش به ارزیابی عملکرد شرکت طی یک دوره زمانی می‌پردازد. صورت سود و زیان برای گروه سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان اهمیت بیشتری نسبت به سایرین دارد.
ب-۱) اطلاعات موجود
ازجمله مواردی که می‌توان از صورت سود و زیان استخراج کرد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اطلاعاتی در خصوص سود سهام پرداختنی
- سیاست تقسیم سود
- نتایج عملکرد شرکت در زمینه‌ی ایجاد درآمد و هزینه
- درآمدهای عملیاتی شرکت
- بهای تمام‌شده کالای فروش رفته
- هزینه‌های مالی، اداری و عمومی
- درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی
- قیمت هر محصول
- انواع درآمدهای شرکت مانند درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها
- سودهای حاصل از سپرده‌های بانکی
- سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه
- میزان EPS شرکت
- نسبت P/E
با استفاده از این اطلاعات می‌توانیم جداول پیش‌بینی خود را برای دوره‌های مالی آینده تهیه و منتشر نماییم.
اقلام موجود در صورت سود و زیان به ۳ گروه کلی تقسیم می‌شود:
اقلام عملیاتی: این اقلام به‌طور مستقیم به موضوع فعالیت اصلی شرکت مربوط هستند، ماهیتی عادی دارند و وقوع آنها مستمر است. مانند تولید و فروش. این آیتم به مبلغ ناخالص در صورت سود و زیان اضافه می‌شود. شایان ذکر است این درآمدها با هزینه‌های عملیاتی تهاتر نمی‌شوند.
اقلام غیرعملیاتی: آن دسته از اقلامی هستند که غیرعادی بوده و وقوع آنها مستمر است. مانند فروش دارایی ثابت در یک شرکت تولیدی. اقلام غیرعملیاتی به مبلغ سود خالص اضافه می‌شود.
اقلام مترقبه: آن دسته از اقلامی هستند که غیرعادی بوده و وقوع آنها غیرمستمر است. در واقع در آینده پیش‌بینی نمی‌شود که این دسته از اقلام مجدداً به وقوع بپیوندند. مانند خسارت ناشی از وقوع حوادث طبیعی. اقلام غیرمترقبه در سود و زیان پس از کسر مالیات لحاظ می‌گردد.
مفاهیم اساسی در صورت سود و زیان:
EBITDA: این آیتم نشان‌دهنده سودآوری شرکت قبل از کسر بهره، مالیات و استهلاک دارایی‌ها است.
EBIT: این آیتم سود عملیاتی قبل از کسر بهره و مالیات است. چنانچه بخواهیم تأثیر مالیات و تأمین مالی شرکت را در سود عملیاتی نشان دهیم، از این مفهوم استفاده می‌کنیم.
EAT: این مفهوم عبارت است از سود خالص پس از کسر مالیات که آخرین ردیف در صورت سود و زیان بوده و شامل همه درآمدها و هزینه‌ها است.
EPS: این آیتم سود یا درآمد هر سهم را نشان می‌دهد و از اهمیت ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاران برخوردار است. این داده ورودی یکی از پرکاربردترین نسبت‌های مالی تحت عنوان P/E محسوب می‌شود.
هزینه مربوط به بهای تمام‌شده کالا: این آیتم گروه‌های مختلفی از هزینه‌ها را شامل می‌شود. ازجمله این هزینه‌ها می‌توان به هزینه مواد و دستمزد و سربار،هزینه‌های انبار (غیر از فرایند تولید) اشاره کرد.
ب-۲) کاربرد
با استفاده از صورت سود و زیان و شناسایی اقلام اساسی در آن می‌توانیم هرگونه تغییر را در آنها تحلیل کنیم. نمونه‌هایی ازاین‌گونه تحلیل‌ها به شرح زیر است:
- تغییر در بهای تمام‌شده شرکت:
می‌تواند ناشی از تغییر در مقدار تولید شرکت، تغییر در نرخ حمل مواد یا خرید آن باشد.
- تغییر در درآمد عملیاتی:
می‌تواند ناشی از تغییر در بهای تمام‌شده کالا، افزایش فروش یا افزایش قیمت‌ها باشد.
- تغییر در هزینه‌های اداری و عمومی:
می‌تواند ناشی از افزایش حقوق کارکنان، کرایه‌های حمل و هزینه فروش باشد.
- تغییر در هزینه مالی:
می‌تواند به دلیل افزایش در میزان وام دریافتی و تغییر در نرخ بهره باشد.
- تغییر در درآمدها و هزینه‌های غیرعملیاتی؛
می‌تواند ناشی از تغییر در سود حاصل از سپرده‌های بانکی، سود و زیان ناشی از تسعیر مطالبات ارزی شرکت باشد.
از کاربردهای اصلی صورت سود و زیان، می‌تواند به موارد زیر اشاره کرد:
۱-برای تهیه و تنظیم جداول پیش‌بینی
۲-برای تعیین استهلاک دارایی‌ها، افزایش بدهی و ورود جریانات نقدی
۳-برای استخراج موارد حائز اهمیت شرکت نظیر درآمدهای خالص و ناخالص، درآمدهای عملیاتی شامل؛ فروش، حق‌الزحمه، سود تضمین‌شده، سود سهام و حق امتیاز.
۴-شناسایی سیاست شرکت در خصوص هزینه و درآمد. سیاست‌های شرکت در این خصوص می‌تواند استراتژی محافظه‌کارانه یا تهاجمی باشد.
۵- برای مقایسه شرکت‌ها می‌توانیم پس از استخراج هزینه‌ها از صورت سود و زیان، آن را با هزینه‌های شرکت‌های مشابه در یک صنعت مقایسه کنیم.
ب-۳) نتیجه‌گیری
با تحلیل یک صورت سود و زیان، باید بتوانیم به سؤالات زیر پاسخ دهیم؛
۱-افزایش درآمد شرکت از کدام روش اتفاق افتاده است؟
- افزایش تعداد واحدهای فروخته‌شده
- افزایش نرخ فروش
- یا ترکیبی از هر دو
۲- آیا با افزایش تعداد کالاهای ساخته‌شده در انبار تولیدکننده، روند سودآوری شرکت در آینده افزایش خواهد یافت؟
۳-وضعیت سودآوری شرکت در مقایسه با سایر شرکت‌های هم‌صنعت خود چگونه است؟
ج) صورت سود و زیان جامع
صورت سودوزیان جامع از جمله صورتهای مالی اساسی است که برای بررسی برخی از آیتم‌ها ازجمله تغییرات مربوط به حقوق صاحبان سهام، درآمد و هزینه شرکت مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرد.
ج-۱) اطلاعات موجود در صورت سود و زیان جامع
از این گزارش اطلاعات زیر استخراج می‌شود:
۱-تعدیلات ناشی از تسعیر ارز و معاملات ارزی شرکت موردنظر
۲-سود و زیان تحقق‌نیافته مربوط به قراردادهای مشتقات مالی
۳- سود و زیان تحقق‌نیافته حاصل از سرمایه‌گذاری‌های آماده برای فروش
۴-تغییرات وجوه قراردادهای بازنشستگی شرکت‌ها
۵-تعدیلات سنواتی
۶-سود و زیان جاری
۷-مازاد حاصل از تجدید ارزیابی دارایی ثابت
۸-افزایش در سرمایه شرکت یا خالص دارایی‌ها
د) صورت جریان وجوه نقد:
صورت جریان وجوه نقد از جمله گزارش‌های مالی مورد استفاده اعتباردهندگان و سرمایه‌گذاران است که منابع و مصارف وجه نقد شرکت را می‌توان از این صورت‌ها استخراج نمود.
د-۱) اطلاعات موجود
با استفاده از این صورت مالی، ۳ گروه جریان وجوه نقد برای شرکت شناسایی می‌شود:
۱-وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی: این فعالیت‌ها منجر به ایجاد سود خالص می‌شود و جزو فعالیت‌های اصلی و روزانه شرکت است.
۲-وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: این فعالیت‌ها به‌منظور تحصیل یا فروش دارایی‌های بلندمدت شرکت است.
۳-وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های تأمین سرمایه: وجوه نقد حاصل از فعالیت‌هایی که شرکت برای تأمین مالی خود انجام می‌دهد.
ه) صورت گردش سود انباشته:
برخی از تحلیلگران یک صورت مالی دیگر را هم در کنار سایر صورتهای مالی بیان‌شده، در نظر می‌گیرند که صورت گردش سود انباشته نام دارد.
ه-۱) اطلاعات موجود
در این صورت مالی مانده انباشته اول دوره، سود یا زیان خالص طی دوره، تخصیص سود به اندوخته، تقسیم سود بین سهام‌داران و همچنین تعدیلات سنواتی قابل‌مشاهده است.
کاربرد صورتهای مالی در محاسبه نسبت‌های مالی:
نسبت‌های مختلفی برای یک شرکت قابل محاسبه است که هر یک از آنها به‌منظور بررسی شرکت از دیدگاه خاصی استفاده می‌شود.
برای مثال از نسبت‌های نقدینگی برای سنجش توان شرکت در عمل به تعهدات کوتاه‌مدت خود استفاده شده و از انواع نسبت‌های بدهی به‌منظور سنجش وام و اعتبار دریافتی شرکت استفاده می‌شود. سرمایه‌گذاران برای بررسی میزان ریسک سرمایه‌گذاری در یک شرکت، از این نسبت‌ها استفاده می‌کنند.
نکته: برای انجام یک تحلیل جامع بر اساس نسبت‌های مالی، می‌توان مقادیر محاسبه‌شده را در دوره‌های مختلف با مقدار میانگین صنعت مقایسه نمود.
در این مطلب سعی داریم نحوه‌ی استفاده از صورتهای مالی را برای محاسبه هر یک از این نسبت‌ها توضیح دهیم.
نسبت‌های نقدینگی:
- نسبت جاری: مقادیر این نسبت شامل دارایی‌ها و بدهی‌های جاری، از بخش دارایی‌های و بدهی‌های جاری ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت آنی: برای محاسبه این نسبت میزان موجودی کالا را از بخش دارایی‌های جاری ترازنامه استخراج کرده و از دارایی‌ها کسر می‌نماییم. سپس با توجه به فرمول مربوطه نسبت را محاسبه می‌کنیم.
نسبت‌های فعالیت:
برخی از نسبت‌ها که در گروه نسبت‌های فعالیت قرار می‌گیرند، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا به بررسی عملکرد شرکت در زمینه‌های تولید، وصول مطالبات و فروش بپردازند. اطلاعاتی که برای محاسبه نسبت‌های این گروه موردنیاز است از ترازنامه و صورت سود و زیان استخراج می‌شود.
در این بخش به نحوه محاسبه هر کدام از نسبت‌های این گروه، ازطریق صورتهای مالی می‌پردازیم :
- دوره گردش موجودی کالا: بخش مربوط به موجودی کالا از دارایی‌های ترازنامه و بخش مربوط به بهای تمام‌شده کالا، از صورت سود و زیان شرکت قابل استخراج است.
- نسبت گردش دارایی: آیتم کل دارایی‌ها که در این نسبت مورداستفاده قرار می‌گیرد از بخش مجموع دارایی‌های ترازنامه و قسمت مربوط به فروش خالص از صورت سود و زیان استخراج می‌شود.
- نسبت گردش دارایی‌های ثابت: در محاسبه این نسبت از آیتم دارایی ثابت و فروش خالص استفاده می‌شود. مورد اول از بخش دارایی‌های ترازنامه (مجموع دارایی‌های ثابت) و مورد دوم از صورت سود و زیان استخراج می‌شود.
- دوره وصول مطالبات: برای محاسبه این نسبت دو آیتم وصول مطالبات و فروش موردنیاز است. مطالبات شرکت در بخش حساب‌های دریافتنی ترازنامه و فروش هم در صورت سود و زیان وجود دارد.
- دوره گردش عملیات: این نسبت به بررسی موجودی کالا در طی دوره و همچنین ابتدا و انتهای دوره می‌پردازد. اطلاعات موردنیاز برای محاسبه این نسبت از بخش دارایی‌های ترازنامه قابل‌استخراج است.
- نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش: این نسبت از دو بخش سرمایه در گردش و موجودی کالا تشکیل‌شده است. هر دو بخش این نسبت از بخش دارایی‌ها و بدهی‌های ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت گردش سرمایه جاری: بخش فروش این نسبت از صورت سود و زیان و بخش سرمایه در گردش از بدهی‌ها و دارایی‌های ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت دوره بازپرداخت بستانکاران: این نسبت از دو بخش اسناد و حساب‌های پرداختنی و بهای تمام‌شده کالای خریداری‌شده تشکیل‌شده است. بخش اول از قسمت بدهی‌های ترازنامه و بخش دوم از صورت سود و زیان استخراج می‌شود.
نسبت‌های اهرمی:
نسبت‌های اهرمی ازجمله نسبت‌هایی هستند که مورداستفاده اعتباردهندگان و بستانکاران بوده و به‌منظور سنجش ریسک شرکت در خصوص اعطای وام و تسهیلات اهمیت دارد.
در این بخش به بررسی صورتهای مالی می‌پردازیم که برای محاسبه انواع نسبت‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- نسبت بدهی: در محاسبه این نسبت نیاز به مجموع دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت داریم. هردوی این بخش‌ها از ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه: این نسبت از دو بخش دارایی ثابت و ارزش ویژه تشکیل‌شده است. برای محاسبه ارزش ویژه باید بدهی‌ها و دارایی‌ها را از ترازنامه استخراج‌کنیم و از هم کسر نماییم. مجموع دارایی ثابت شرکت هم از گزارش ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت کل بدهی به ارزش ویژه: برای محاسبه ارزش ویژه، در مرحله اول بدهی‌ها و دارایی‌ها را از ترازنامه استخراج کرده و در مرحله بعد از هم کسر نماییم. بخش دیگر که مربوط به بدهی‌ها است از مجموع بدهی‌های ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه: بدهی جاری از بخش بدهی‌های جاری در ترازنامه و ارزش ویژه هم از تفاضل مجموع بدهی‌ها از دارایی‌ها به دست می‌آید.
- نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه: مجموع بدهی‌های بلندمدت از ترازنامه بخش بدهی‌ها و ارزش ویژه هم از تفاضل مجموع بدهی‌ها از دارایی‌ها قابل‌استخراج است.
- نسبت مالکانه: این نسبت از دو بخش ارزش ویژه و مجموع دارایی‌ها تشکیل‌شده است که هردوی این آیتم‌ها را می‌توان از ترازنامه استخراج نمود.
- نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها: بخشی از فرمول محاسبه این نسبت مربوط به حقوق صاحبان سهام است که از ترازنامه به‌دست می‌آید و بخش دیگر آن از مجموع بدهی‌های ترازنامه قابل‌استخراج است.
- نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت: برای محاسبه این نسبت از بخش حقوق صاحبان سهام و مجموع دارایی‌های ثابت در ترازنامه استفاده می‌کنیم.
و) نسبت‌های سودآوری:
نسبت‌های سودآوری گروهی از نسبت‌ها هستند که برای بررسی عملکرد شرکت در زمینه سودآوری مورداستفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه صورتهای مالی که برای محاسبه نسبت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، معرفی می‌شوند:
- نسبت سود ناخالص به فروش: برای محاسبه این نسبت به دو آیتم فروش و سود ناخالص نیاز داریم. این دو آیتم از صورت سود و زیان شرکت قابل استخراج است.
- نسبت سود عملیاتی: اطلاعات موردنیاز برای محاسبه این نسبت شامل فروش و سود عملیاتی است که هر دوی آنها را می‌توان از صورت سود و زیان استخراج کرد.
- نسبت بازده فروش: برای محاسبه این نسبت به دو آیتم فروش و سود خالص نیاز داریم. این عوامل از صورت سود و زیان استخراج می‌شود.
- نسبت بازده ارزش ویژه: بخشی از اطلاعات مربوط به این نسبت که شامل سود خالص است از صورت سود و زیان استخراج شده و بخش دیگر که مربوط به حقوق صاحبان سهام و سود سهام ممتاز است از بخش حقوق صاحبان سهام به‌دست می‌آید.
- نسبت بازده دارایی‌ها: بخش مربوط به سود خالص در این نسبت از صورت سود و زیان و بخش مربوط به متوسط دارایی‌ها از ترازنامه استخراج می‌شود.
- نسبت بازده سرمایه در گردش: اطلاعات موردنیاز برای این نسبت شامل سود خالص و سرمایه در گردش است. سود خالص از صورت سود و زیان و سرمایه در گردش از دارایی‌ها و بدهی‌های ترازنامه استخراج می‌شود.
| اطلاعات موجود در صورت گردش سود انباشته | ||||
| نسبت‌های مالی | نسبت‌های سودآوری | نسبت‌های نقدینگی | نسبت‌های فعالیت | نسبت‌های اهرمی |
| ۱-نسبت‌های نقدینگی ۲-نسبت‌های سودآوری ۳-نسبت‌های کارایی ۴-نسبت‌های سرمایه‌گذاری و اهرمی |
۱-نسبت سود ناخالص به فروش ۲-نسبت سود عملیاتی ۳-نسبت بازده فروش ۴-نسبت بازده ارزش ویژه ۵-نسبت بازده دارایی‌ها ۶-نسبت بازده سرمایه در گردش |
۱-نسبت جاری ۲-نسبت آنی |
۱-دوره گردش موجودی کالا ۲-نسبت گردش دارایی ۳-نسبت گردش دارایی‌های ثابت۴-دوره وصول مطالبات ۵-دوره گردش عملیات۶-نسبت موجودی کالا به سرمایه در گردش ۷-نسبت گردش سرمایه جاری ۸-نسبت دوره بازپرداخت بستانکاران |
۱-نسبت بدهی ۲-نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه ۳-نسبت کل بدهی به ارزش ویژه ۴-نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه ۵-نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه ۶-نسبت مالکانه ۷-نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها ۸-نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت |
یادداشت‌های مالی و گزارش فعالیت‌های هیئت‌مدیره:
در همه شرکت‌ها اطلاعاتی وجود دارد که مربوط به شفاف‌سازی فعالیت‌ها و صورتهای مالی شرکت بوده که در هیچ یک از گزارش‌های اساسی مالی شرکت وجود ندارد اما برای سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان حائز اهمیت است. این اطلاعات در بخش یادداشت‌ها و گزارشها به‌همراه صورتهای مالی وجود دارد که اطلاعات مفیدی را درخصوص موارد زیر در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند:
- تحصیل یا واگذاری اموال و تجهیزات
- عملیات حقوقی
- تعهدات
- منافع مربوط به کارکنان
- مشتریان بااهمیت
- فروش به شرکت‌های وابسته
- دورنمای فعالیت مدیران
- نتایج عملیات در خصوص روند فروش و هزینه‌ها، منابع سرمایه
- میزان نقدشوندگی شرکت
- روند جریان نقد آینده
- تغییر سهام‌دار عمده
جمع‌بندی:
گرچه صورتهای مالی می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت جاری یک شرکت باشند، اما ذی‌نفعان اغلب تمایل دارند که از صورتهای مالی، اطلاعات بیشتری کسب کنند. شرکت‌ها می‌توانند در صورتهای مالی خود، از تجزیه و تحلیل این نسبت‌ها استفاده نمایند. گرچه نتایج حاصل از این تجزیه وتحلیل می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را فراهم کند، اما در استفاده از این اطلاعات محدودیت‌هایی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این محدودیت‌ها عبارت است از کاستی‌های بالقوه در اطلاعات حسابداری.
در نهایت هدف از محاسبه نسبت‌های مالی، مقایسه اطلاعات مالی یک شرکت با دوره‌های مالی گذشته خود و همچنین مقایسه آنها با اطلاعات مالی شرکت‌های مختلف است. زمانی می‌توان به این اطلاعات استناد کرد که محدودیت‌ها تا اندازه زیادی کاهش یافته باشد. در غیر این‌صورت تجزیه و تحلیل آنها ممکن است برای کاربران این اطلاعات خیلی مفید نباشد.
