هدف اساسی و اصلی در بحث معامله‌گری و سرمایه‌گذاری، دوری از تصمیمات احساسی است؛ چراکه وقتی صحبت از ریسک مالی به میان می‌آید، احساسات نقش بسیار پر رنگی ایفا می‌کنند. شما به عنوان یک معامله‌گر یا سرمایه‌گذار، همواره باید مراقب احساسات خود باشید تا تأثیری روی تصمیمات شما در این حوزه نگذارد. به همین خاطر است که تعیین قوانین و قواعدی محکم برای فعالیت‌های معامله‌گری و سرمایه‌گذاری، اهمیت بسیار بالایی دارد.
به این قواعد پیش‌ساخته، سیستم معاملاتی می‌گویند. هدف این سیستم، مدیریت ریسک است ولی مهم‌تر از آن، حذف تصمیمات غیرضروری است. با یک سیستم مناسب، در زمان درست می‌توانید تصمیمات درستی بگیرید.
هنگام ایجاد سیستم معاملاتی، باید به چند نکته توجه داشته باشید و آن را در سیستم خود لحاظ کنید. قبل از ایجاد یک سیستم باید به این سؤالات پاسخ دهید و سیستم خود را بر اساس آن بچینید: هدف شما از سرمایه‌گذاری چیست؟ حد تحمل ریسک شما چه مقدار است؟ در هر معامله چه حجمی از سرمایه خود را در خطر می‌گذارید؟
مسائل دیگری هم در تعیین یک سیستم همه‌جانبه اهمیت دارد ولی در این مقاله قصد داریم تنها روی یکی از این مسائل تمرکز کنیم؛ یعنی پوزیشن سایز و نحوه محاسبه پوزیشن سایز در هر معامله. برای این کار، اول از همه باید حجم کل سرمایه و مقداری را که قادر هستید در هر معامله در خطر بیندازید مشخص کنید.
تعیین مقدار کل سرمایه
با اینکه ممکن است این مرحله بسیار پیش‌پاافتاده و حتی غیرضروری به نظر برسد، ولی مسئله بسیار پراهمیتی است؛ مخصوصاً اگر تازه کار باشید، ممکن است بهتر باشد که بخش‌هایی از سرمایه خود را با استراتژی‌های متفاوتی مدیریت کنید. با این روش، با دقت بیشتری می‌توانید پیشرفت حاصل‌شده از استراتژی‌های مختلف را مشاهده کنید و همچنین احتمال ریسک بیش از حد را نیز کاهش دهید.
به عنوان مثال، فرض می‌کنیم که شما نسبت به آینده بیت کوین بسیار خوشبین هستید و قصد دارید یک خرید بلندمدت روی بیت کوین در یک کیف پول سخت افزاری انجام دهید. در این صورت، بهتر است این سرمایه را جزو سرمایه معاملاتی خود در نظر نگیرید.
با توجه به این موضوع، تعیین مقدار کل سرمایه یعنی مقدار سرمایه در دسترس شما که باید برای استراتژی معاملاتی خاصی مورد استفاده قرار دهید.
تعیین ریسک کل سرمایه
دومین قدم، تعیین ریسک سرمایه شما است. این یعنی شما باید قبل از شروع معامله، مقدار درصد از کل سرمایه در دسترس را که تمایل دارید در هر معامله وارد کنید، مشخص نمایید.
قانون ۲ درصد
در دنیای مالی سنتی، یک استراتژی سرمایه‌گذاری وجود دارد که به آن قانون ۲% می‌گویند. بنا بر این قانون، یک معامله‌گر نباید در یک معامله بیش از ۲% از سرمایه خود را به خطر بیندازد. البته در ادامه معنای این قانون را بیشتر توضیح خواهیم داد، ولی ابتدا باید آن را برای بازار پرنوسانی مثل بازار ارزهای دیجیتال، مناسب‌سازی کنیم.
قانون ۲% بیشتر مناسب روشی از سرمایه‌گذاری است که معامله‌گر در آن چند پوزیشن محدود و بلندمدت می‌گیرد. همچنین این قانون بیشتر مناسب بازارهای کم‌نوسان‌تر از ارزهای دیجیتال است. اگر شما یک معامله‌گر فعال‌تر هستید و مخصوصاً اگر تازه به دنیای معامله‌گری وارد شده‌اید، بهتر است حتی بیشتر از این جانب احتیاط را رعایت کنید و از قانون ۱% پیروی نمایید.
این قانون یعنی در هر معامله نباید بیشتر از ۱% از سرمایه خود را در خطر بیندازید. اما سؤال اینجا است که آیا این یعنی باید با ۱ درصد از سرمایه خود معامله کنید؟ قطعاً نه! این قانونی یعنی اگر بازار خلاف جهت شما حرکت کرد و حد ضرر شما فعال شد، شما فقط ۱% از سرمایه خود را از دست داده باشید.
تعیین ریسک معامله
تا این مرحله، نحوه تعیین کل سرمایه و ریسک کل سرمایه را توضیح دادیم. حالا به سراغ نحوه تعیین اندازه پوزیشن (Position Size) برای هر معامله می‌رویم.
این نکته بسیار حیاتی است و تقریباً برای همه استراتژی‌های معاملاتی به کار می‌رود که وقتی صحبت از معامله‌گری و سرمایه‌گذاری می‌شود، ضرر و زیان جزء جدایی‌ناپذیر کار شما خواهد بود. در واقع، ضرر یک اتفاق حتمی است.
اما این چطور ممکن است؟ این اتفاق زمانی ممکن می‌شود که مدیریت ریسک صحیح و استراتژی معاملاتی واضح و درستی داشته باشیم و تحت هر شرایطی به این استراتژی عمل کنیم.
از این رو، هر تفکر معاملاتی (نظر و ایده برای انجام معامله) باید یک نقطه ابطال داشته باشد. این نقطه جایی است که می‌گویید: «ایده اولیه ما اشتباه بوده و باید هرچه سریعتر از معامله خارج شویم تا از ضررهای بیشتر جلوگیری کنیم.» در واقع این نقطه‌ای است که حد ضرر خود را قرار می‌دهیم.
روش تعیین این سطح، کاملاً به استراتژی معامله شخصی و موقعیت به‌خصوص نمودار بستگی دارد. نقطه ابطال می‌تواند مبتنی بر پارامترهای تکنیکال (مثل محدوده حمایت یا مقاومت) باشد، یا به اندیکاتورها، شکست ساختار بازار یا هر چیز دیگری بستگی داشته باشد.
در واقع برای تعیین حد ضرر یک روش واحد وجود ندارد، بلکه این خود شما هستید که باید بهترین استراتژی متناسب با روش معاملاتی خود را بسازید و حد ضرر خود را بر مبنای آن تعیین کنید.
نحوه محاسبه پوزیشن سایز (Position Size)
حالا همه موارد لازم برای محاسبه اندازه پوزیشن (Position Size) را داریم. برای نمایش صحیح تعیین Position Size بهتر است از یک مثال استفاده کنیم تا به راحتی متوجه روند کار و مراحل تعیین آن بشوید. فرض می‌کنیم که سرمایه در دسترس ما برای شروع معاملات ۵۰۰۰ دلار است. از قبل می‌دانیم که برای هر معامله، نباید بیشتر از ۱% سرمایه خود را در خطر بیندازیم؛ بنابراین شکست در هر معامله باید حداکثر ۵۰ دلار از سرمایه ما کم کند.
از طرفی هم فرض می‌کنیم که تحلیل‌های خود را انجام داده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که اگر نمودار به مقدار ۵% از نقطه ورود ما، خلاف جهت مورد نظرمان حرکت کرد، تحلیل‌های ما باطل خواهد شد. به عبارت دیگر، اگر بازار ۵% خلاف جهت مورد نظر ما حرکت کرد، ما باید با ۵۰ دلار ضرر از معامله خارج شویم. این یعنی ۵% از پوزیشن ما باید ۱% از کل سرمایه ما باشد.
- کل سرمایه: ۵۰۰۰ دلار
- ریسک کل سرمایه: ۱%
- نقطه ابطال (فاصله تا حد ضرر): ۵%
فرمولی که با آن می‌توانیم اندازه پوزیشن را محاسبه کنیم، به قرار زیر است:
پوزیشن سایز = کل سرمایه x ریسک کل سرمایه / نقطه ابطال
حالا اگر اعداد مثال خود را وارد این فرمول کنیم، به این مقدار خواهیم رسید.
(۵۰۰۰*۱%)/۵%=۱۰۰۰
این یعنی پوزیشن سایز (Position Size) این معامله ۱۰۰۰ دلار خواهد بود. با پیروی از این استراتژی و خروج به موقع در نقطه بستن معامله یا حد ضرر می‌توانید از ضررهای بزرگ‌تر و فجیع‌تر جلوگیری کنید. برای استفاده بهتر و افزایش بهره‌وری این استراتژی، بهتر است مقدار کارمزدی را هم که برای هر معامله پرداخت می‌کنید، لحاظ کنید. همچنین باید به تاخیر (Slippage) هم فکر کنید؛ البته اگر در بازارهایی معامله می‌کنید که نقدینگی کمی دارند.
برای تست این استراتژی، بیاید نقطه ابطال خود را به ۱۰% افزایش دهیم و در فرمول ذکرشده بگذاریم. داریم:
Position Size = 5000$ x 0.01 / 0.1 = 500$
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، نقطه ابطال یا فاصله حد ضرر تا نقطه ورود ما دو برابر شده و به ۱۰% رسیده است. حالا اگر بخواهیم فقط ۱% از سرمایه خود را درگیر این معامله کنیم، باید به میزان ۵۰۰ دلار وارد شویم.
