کارمزد تراکنش ارزهای دیجیتال؛ درست مانند بیشتر خدماتی است که در زندگی دریافت میکنیم و برای انجام تراکنشهای ارزهای دیجیتال هم باید کارمزد پرداخت کنیم. هر بار که یک ارز دیجیتال را از آدرس خودتان به یک آدرس دیگر ارسال میکنید باید کارمزد تراکنش شبکه را پرداخت کنید. برای همین مهم است یک صرافی یا کیف پول با کمترین کارمزد پیدا کنیم.
این کارمزد یا روی قیمت رمزارزی که ارسال میکنید اضافه میشود یا از مقدار رمزارز دریافتی در آدرس مقصد کم میشود؛ روش دریافت این کارمزد به رویکرد کیف پول یا صرافی مورد استفاده کاربر بستگی دارد.
کارمزد واقعی پرداختی کاربر با توجه به شبکه مورد استفاده متفاوت خواهد بود. برای مثال انجام یک تراکنش بیت کوین در شبکههای بیت کوین کش، اتریوم یا لایت کوین و غیره یکسان نیست و مقدار کارمزد در هر کدام متفاوت از دیگری است.
نکته مهم این است که کارمزدی که پرداخت میکنید رقم ثابتی نیست. این عدد ممکن است بسته به تقاضای بازار و ظرفیت شبکه برای تأیید تراکنش نوسان کند. متوسط کارمزدهای تراکنش در شبکه بیت کوین از زمان شروع فعالیت این رمزارز در سال ۲۰۰۹ بهتدریج در حال افزایش بوده است زیرا ظرفیت تراکنش بیت کوین به صورت مصنوعی کاهش یافته است.
برای انتقال رمزارزها از یک کیف پول به یک کیف پول دیگر باید هزینهای به عنوان کارمزد تراکنش پرداخت کرد.
پردازش کردن تراکنشها در شبکه بلاکچین نیاز به تلاش دارد و این کارمزدها به عنوان پاداش به ماینرها و اعتبارسنجهایی داده میشود که تراکنشها را تأیید کرده و امنیت شبکه را تأمین میکنند.
کارمزد تراکنش ممکن است بر اساس میزان پرمشغله بودن شبکه بلاکچین متغیر باشد و همچنین میتواند انعطافپذیر باشد. کاربرانی که میخواهند پرداختشان فوراً تأیید شود میتوانند با پرداخت کارمزد بیشتر ماینرها را به پردازش کردن سریعتر تراکنش آنها تشویق کنند.
این کارمزدها در بیشتر صرافیهای رمزارزها ثابت است اما کاربران میتوانند هنگام استفاده از برخی کیف پولها این کارمزد را به صورت شخصی تعیین کنند.
دلیل وجود کارمزد تراکنش چیست؟
کارمزد تراکنش ابتدا در شبکه بیت کوین به عنوان یک ابزار ضد اسپم مطرح شد اما در حال حاضر به یکی از اساسیترین ویژگیهای بلاکچین تبدیل شده است.
در ابتدا تنها هدف توسعه دهندگان از دریافت کارمزد تراکنش بازداشتن بازیگران خرابکار از فشار آوردن به شبکه بیت کوین (با انجام تراکنشهای متعدد) بود. ساتوشی ناکاموتو، سازنده ناشناس بیت کوین، از سیستم هش کش (hashcash) آدام بک که مبتنی بر سیستم اثبات کار بود الهام گرفت.
حدود دو سال بعد یک توسعه دهنده بیت کوین به نام گاوین آندرسن متوجه یک قانون کد منبع شد که بر اساس آن حداقل کارمزد تراکنش بیت کوین ۰/۰۱ بیت کوین بود که به قیمت امروز (۱ شهریور ۱۴۰۰) رقم سرسامآور ۵۰۰ دلار است.
در سال ۲۰۱۰ این کارمزد مسئله چندان مهمی به نظر نمیرسید. اما با گذشت زمان و افزایش ارزش دلاری بیت کوین و افزایش تقاضا برای فضای بلوک، مردم متوجه شدند که این مقدار کارمزد بسیار زیاد است؛ مخصوصاً برای کسانی که میخواستند مقادیر کمتری از بیت کوین را ارسال کنند.
توسعه دهندگان بیت کوین با حذف این قانون شبکه را بهروز کرده و از طریق ارتقا سگویت ۲ ایکس (SegWit2x) اندازه بلوک را افزایش دادند. در حال حاضر کارمزدهای تراکنش بسیار کمتر از ۰/۰۱ بیت کوین و به بخش مهمی از سلامت شبکه تبدیل شده است.
بلاکچینهای دیگر مانند اتریوم و ریپل نیز به اهمیت کارمزدهای تراکنش پی بردند و استراتژیهای مشابهی را برای ایجاد انگیزه در ماینرها اتخاذ کردند.
کارمزد (فی) تراکنش چگونه کار می کند؟
قبل از اینکه به این بپردازیم که کدام صرافی ایرانی کمترین کارمزد را دارد و در خرید و انتقال ارز دیجیتال چگونه کارمزد کمتری پرداخت کنیم، بهتر است با ماهیت کارمزد یا همان فی (Fee) هم اشنا بشیم. کارمزدها ماینرها را تشویق میکند تا تراکنشهای دارای کارمزد بیشتر را در اولویت قرار داده و آنها را به بلوک بعدی اضافه کنند.
در شبکه بیت کوین همه تراکنشهای معوق به یک حافظه موسوم به ممپول (mempool) وارد میشوند و در آنجا میمانند تا ماینری آنها را انتخاب کرده و در بلوک بعدی قرار بگیرند.
اگر ممپول پر باشد ماینرها تراکنشهای دارای کارمزد بیشتر را انتخاب میکنند و بقیه را برای به بلوک بعدی موکول میکنند. به همین دلیل است که بسیاری از کاربران رمزارزها ترجیح میدهند کارمزد تراکنشها را در مواقع ضروری افزایش دهند.
در بلاکچین اتریوم کارمزدهای تراکنش بر اساس گس (gas) اندازهگیری میشود؛ گس کسر کوچکی از اتریوم است. این اتریوم در مقایسه با بیت کوین امکانات پیچیدهتری مانند قراردادهای هوشمند و برنامههای غیرمتمرکز (dApps) ارائه میدهد در نتیجه کارمزدها در بلاکچین آن نقش اساسی دارند.
در ریپل هیچ ماینری وجود ندارد تا کوینهای جدید ریپل تولید کند و این یکی از دلایل ناچیز بودن کارمزدهای تراکنش این بلاکچین است.
اما استیبل کوینها چطور؟ استیبل کوین تتر برای انتقال وجه بین دو حساب تتر یا بین دو کیف پول مبتنی بر بلاکچین که قادر به ذخیره این دارایی دیجیتالی هستند کارمزد تراکنش نمیگیرد. اما ممکن است کاربر برای تبدیل کردن تتر به ارز فیات مجبور به پرداخت کارمزد باشد.
کارمزد تراکنش چگونه تعیین میشود؟
کارمزدهای تراکنش بر اساس حجم دادههای تراکنش و شلوغی شبکه تعیین میشود. هر بلوک میتواند حداکثر ۴ مگابایت داده در خود ذخیره کند بنابراین ماینرها میتوانند تنها تعداد محدودی تراکنش را در هر بلوک پردازش و ثبت کنند.
تراکنش بزرگتر فضای بیشتری از بلوک را اشغال میکنند. بنابراین، کاربران این تراکنشها معمولاً کارمزد تراکنش را به ازای هر بایت داده پرداخت میکنند.
اگر بخواهید تراکنشی را از طریق کیف پول بیت کوین ارسال کنید، معمولاً کیف پول چند کارمزد به شما نشان میدهد که میتوانید یکی از آنها را انتخاب کنید. این نرخ کارمزد بر حسب ساتوشی در واحد دادهای که تراکنش شما در بلاکچین مصرف میکند محاسبه میشود که به اختصار sats/vByte نامیده میشود. کل کارمزدی که باید بابت تراکنشتان پرداخت کنید معادل حاصل ضرب این نرخ در اندازه تراکنشتان خواهد بود.
اگر میخواهید تراکنشتان بلافاصله تأیید شود میتوانید نرخ کارمزد بالاتری را انتخاب کنید. با این حال، اگر عجله نداشته باشید میتوانید با پرداخت ۲ ساتوشی در بایت ظرف یک روز یا یک هفته تراکنشتان را نهایی کنید.
مقایسه چند شبکه بلاکچین و کارمزد تراکنش آنها
معمولاً بلاکچینهایی که میتوانند تعداد تراکنش بیشتری را در ثانیه پردازش کنند کارمزدهای کمتری دارند.
امروزه دهها پروژه محبوب بلاکچین وجود دارد که هر کدام کارمزد تراکنش متفاوتی دارند. به عنوان یک قاعده کلی هرچه توان و ظرفیت شبکه بیشتر باشد کارمزد تراکنش آن کمتر است.
برای مثال، در حال حاضر کارمزد تراکنش استاندارد شبکه ریپل معادل ۰/۰۰۰۰۱ ریپل است با توجه به قیمت فعلی هر توکن ریپل در محدوده ۱/۳ دلار کارمزد بسیار ناچیزی است. این کارمزد در ۲۰۱۷ در مدت بسیار کوتاهی به بیش از ۰/۴۰ ریپل رسید.
کارمزد تراکنش در شبکه اتریوم بیشتر است و ممکن است در هنگام شلوغی شبکه سر به فلک بکشد. به عنوان مثال، در اوج رالی صعودی ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ متوسط کارمزد تراکنش اتریوم به ۵/۷۰ دلار رسید. متوسط کارمزد تراکنش اتریوم از ۱۸ ژانویه ۲۰۲۱ هر روز بیش از ۵/۷۰ دلار بوده است.
این رقم در بیشتر طول سال بیش از ۱۰ دلار بوده است. تقاضا برای تراکنشهای اتریوم به یک مشکل بزرگ برای این بلاکچین تبدیل شده است، اما امید است که با ارتقاء شبکه به اتریوم ۲.۰ شاهد کاهش کارمزدها باشیم. ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، در مورد امکان سوء استفاده افراد از شیوههای استخراج اتریوم ابراز نگرانی کرده است.
بیت کوین به عنوان بزرگترین رمزارز جهان بر اساس ارزش بازار نیز اخیراً افزایش قابل توجهی در نرخ کارمزد تراکنش داشته است به طوری که کارمزد تراکنشهای آن در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۶۰ دلار رسید.
علاوه بر بیت کوین و اتریوم، بلاکچینهای دیگر از جمله لایت کوین، بیت کوین کش، کاردانو و اتریوم کلاسیک به طور متوسط کارمزدهای بسیار کمتر از یک درصد دارند. کارمزد ترون حتی کمتر از کارمزد ریپل است.
آی اِل کوین (ILCoin) یکی از دیگر کوینهایی است که کارمزد تراکنش بسیار ناچیزی دارد و مانند بیت کوین مبتنی بر پروتکل اثبات کار است. هر بلوک در بلاکچین این توکن میتواند میلیونها تراکنش را مدیریت کند که در مقایسه با ۲۰۰۰ تراکنش هر بلوک معمولی بیت کوین رقم خیره کنندهای است.
این ظرفیت بالا باعث شده کارمزدهای تراکنش آی ال کوین بسیار جزئی باشد؛ در واقع شرکت سازنده این پروژه ادعا میکند کارمزد دریافتی برای انتقال هر ۱۰ میلیون توکن تنها ۰/۰۱۲۴ آی ال کوین است. برخلاف ریپل که یک شبکه پرداخت متمرکزتر است، آی ال کوین غیرمتمرکز است و مبتنی بر پروتکل ریفت (RIFT) عمل میکند.
عوامل تأثیرگذار بر میزان کارمزد تراکنش
دو عامل اصلی که بر مقدار کارمزدها تأثیر میگذارد اندازه تراکنش و تقاضای کاربران برای فضای بلوک است.
با توجه به اینکه برخی از شبکهها توانایی ذخیره کردن حجم محدودی از داده را در هر بلوک دارند، ماینرها یا اعتبارسنجها در ثبت کردن تعداد تراکنشها در هر بلوک با محدودیت روبرو هستند.
با افزایش تعداد کاربرانی که به طور همزمان میخواهند رمزارزی را ارسال کنند تقاضا برای فضای بلوک افزایش یافته و تراکنشهای بیشتری در انتظار تأیید خواهند بود.
گاهی اوقات تقاضا برای فضای بلوک ممکن است آنقدر زیاد شود که شبکهها دچار شلوغی و ترافیک شده و کارمزدها سر به فلک میکشند.
تراکنشهای بزرگتر به فضای بیشتری در بلوک نیاز دارند و تأیید شدن اعتبار آنها به زمان بیشتری نسبت به تراکنشهای کوچکتر نیاز دارد.
کارمزد تراکنش بیت کوین چیست؟
از نظر ریاضی، کارمزد تراکنش به معنای اختلاف بین مقدار بیت کوین ارسال شده و بیت کوین دریافتی است. از نظر مفهومی، کارمزد تراکنش نشان دهنده سرعتی است که کاربر میخواهد تراکنش خود را با آن در بلاکچین تأیید کند. هنگامیکه یک ماینر بلوک جدیدی را در بلاکچین تأیید میکند تمام تراکنشهای درون آن بلوک را هم تأیید میکند.
ماینرها پس از تأیید کردن بلوک جدید کارمزدهای تراکنش و سهم خود از آن بلوک را دریافت میکند. مجموع کارمزدهای تراکنش و سهم ماینر از بلوک استخراج شده پاداش بلوک نامیده میشود.
پس از هر هاوینگ (Halving) بیت کوین هش ریت استخراج هم کاهش پیدا میکند. کاهش هش ریت به طور همزمان باعث افزایش یافتن هزینه استخراج کردن بلوکهای جدید و در عین حال کاهش پاداش بلوک میشود.
تأیید کردن بلوکهای جدید به قدرت محاسباتی و انرژی قابل توجهی نیاز دارد، بنابراین افزایش کارمزد تراکنش ماینرها را تشویق میکند تا به تأیید کردن بلوکهای جدید ادامه دهند. ادامه فعالیت ماینرها در بازار به منظور تأمین امنیت شبکه بسیار ضروری است و کارمزدهای تراکنش نقش مهمی در تشویق شدن آنها به ادامه کار دارد.
سرعت و کارمزد تراکنش
کارمزد تراکنش همچنین نشان میدهد کاربر تمایل دارد تراکنشش با چه سرعتی پردازش شود. هنگامی که کاربر تراکنشی را آغاز میکند این تراکنش وارد ممپول میشود. تراکنش پس از تأیید شدن در بلوک ثبت میشود. ماینرها انتخاب میکنند که کدام تراکنشها را تأیید کرده و به بلوک اضافه کنند.
هنگامی که تراکنشهای عقب افتاده زیادی در انتظار تأیید شدن هستند ماینرها ترجیح میدهند ابتدا تراکنشهایی را پردازش کنند که کارمزد بیشتری دارند. بیشتر ماینرها به دنبال یافتن تراکنشهای دارای نسبت کارمزد به بایت بیشتر هستند. با کاهش تعداد تراکنشهای شبکه کارمزد تراکنش هم کاهش مییابد.
دلیل افزایش کارمزد تراکنش رمزارزها چیست؟
کارمزدها معمولاً با توجه به افزایش استفاده و محبوبیت شبکههای رمزارزها افزایش مییابد. بیت کوین بهترین مثال در این زمینه است. با افزایش محبوبیت بیت کوین، افراد بیشتری به دنبال انجام تراکنش در داخل این شبکه هستند. با کمبود منابع پردازش، فشار بر شبکه افزایش پیدا میکند.
مشکل بزرگتر مسئله مقیاسپذیری بیت کوین است. اندازه هر بلوک بیت کوین فقط ۱ مگابایت است و این موجب محدود شدن تعداد تراکنشهای قابل ثبت در هر بلوک میشود. بیت کوین میتواند تقریباً ۷ تراکنش را در ثانیه پردازش کند.
به دلیل افزایش تقاضا هر روز تراکنشهای بیشتر و بیشتری انجام میشود اما اندازه بلوکها هیچ تغییری نمیکند. در نتیجه پردازش تراکنشها زمان بیشتری میبرد و افراد کارمزدهای بیشتری را پرداخت میکنند تا تراکنشهایشان را سریعتر پردازش کنند.
چگونه باید کارمزد را کاهش داد؟
سادهترین راه برای مقابله با مشکل افزایش کارمزدها در شبکه بیت کوین (و سایر شبکهها) این است که امکان پردازش سریعتر تراکنشها را فراهم کرد. در حال حاضر راهحلهایی برای حل مسائل مربوط به مقیاسپذیری در دست بررسی است.
یکی از این راهحلها سافت فورک سگویت است. به طور خلاصه، سگویت قصد دارد با حذف دادههای امضا و انتقال آنها به یک مکان دیگر، فضای بیشتری را برای ذخیره تراکنشها در بلوک آزاد کند.
یکی دیگر از این راهحلها هارد فورک بیت کوین کش است. در این هارد فورک یک بلاکچین جدید و رمزارز اختصاص آن ایجاد شده و اندازه هر بلوک به ۸ مگابایت افزایش یافته است.
همزمان با کار بر روی راهحلهای جدید باید کاربران تازهوارد به دنیای ارزهای دیجیتال را از نرخهای مختلف کارمزدهای شبکه مطلع کرد. قبل از شروع تراکنش، کارمزدها و همچنین زمان پردازش انتقال رمزارز را در بررسی کنید.
با هوشیاری بیشتر و صرف زمان کافی برای انجام تحقیقات لازم میتوانید روشهای متفاوتی برای صرفهجویی کردن در مقدار کارمزدهای پرداختی پیدا کنید.
رایجترین انواع کارمزد تراکنش
در حوزه ارزهای دیجیتال چندین کارمزد تراکنش متعدد وجود دارد که بد نیست با آنها آشنا شوید:
۱. کارمزد صرافی
کارمزد صرافی کمیسیونی است که هنگام انجام سفارش خرید یا فروش باید پرداخت کرد. برخی از صرافیها دارای نرخهای ثابتی هستند اما بعضی از نرخها ممکن است کاملاً متغیر باشد. برای آشنایی با سازوکار پرداخت کارمزدهای هر صرافی بهتر است قبل از شروع به کار شرایط و مقررات آن صرافی را مطالعه کنید.
۲. کارمزدهای شبکه
کارمزد شبکه هزینهای است که برای پوشش دادن هزینههای شبکه استخراج که در بلاکچین اجرا میشود دریافت میشود. هدف از دریافت کارمزد شبکه تضمین ادامه رشد بلاکچین و اطمینان از انجام شدن بیوقفه تراکنشها است.
۳. کارمزدهای کیف پول
کارمزدهای کیف پول به کیف پول رمزارز مورد استفاده پرداخت میشود. همه کیف پولها این کارمزد را دریافت نمیکنند. هدف از دریافت این کارمزدها پوشش دادن هزینه مربوط به توسعه و مدیریت تراکنشها است. کیف پول با دریافت این کارمزد امنیت رمزارزها و کیف پول را در برابر هرگونه آسیب احتمالی تأمین میکند.
انواع شبکه با کمترین کارمزد در میان ارزهای دیجیتال
ارزهای دیجیتالی که امروزه مردم میتوانند در موقعیتهای مختلف روزمره به کار ببرند کارمزدهای تراکنش مختلفی دارند. برای صرفهجویی در پرداخت هزینهها بهتر است با نرخ کارمزدهای رمزارزهای مهم آشنا باشید به ویژه اینکه برخی از این کارمزدها اخیراً افزایش یافتهاند.
برخی از رمزارزهایی که کمترین کارمزدها را در صنعت ارزهای دیجیتال دارند عبارتاند از:
ترون
متوسط کارمزد تراکنش ترون حدود ۰/۰۰۰۰۹۰۱ دلار است. این در حالی است که قیمت هر توکن ترون در حدود ۰/۰۹ دلار است. کارمزد تراکنش بسیار کم ترون باعث میشود انتقال این رمزارز بین طرفین راحتتر باشد.
شاید دلیل پایین بودن کارمزد تراکنش ترون این باشد که این رمزارز قابل استخراج کردن نیست. اینکه ترون مجبور نیست هیچ چیز جدیدی تولید کند باعث شده بتواند راحتتر رشد کند و به کارمزدهای بالا وابسته نباشد.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص ترون حتما نگاهی به مقاله «ترون (TRX) چیست؟» بیندازید.
ایاس
با وجود اینکه قیمت هر توکن ایاس در حدود ۵/۶ دلار است اما کارمزد تراکنش این شبکه تنها یک سنت (۰/۰۱ دلار) است. یک نکته منفی در مورد کارمزد تراکنش ایاس این است که این رمزارز قابل خرج کردن نیست. توکن ایاس مناسب افرادی است که میخواهند برنامههای غیرمتمرکزی ایجاد کنند که بر روی این پلتفرم کار کنند.
بیت کوین کش
میزان کارمزد بیت کوین کش در مقایسه با قیمت این رمزارز بسیار ناچیز است. در حالی که قیمت هر توکن بیت کوین کش حدود ۶۹۰ دلار است، کارمزدی که این شبکه برای هر تراکنش دریافت میکند حدود ۱۰ سنت است. نرخ پایین کارمزد بیت کوین کش موجب شده مردم بتوانند به راحتی آن را در میان یکدیگر منتقل کنند.
لایت کوین
استخراج لایت کوین راحتتر از استخراج بیت کوین است. ارزش هر توکن لایت کوین حدود ۱۹۰ دلار و کارمزد تراکنش ۲۰ سنتی آن موجب محبوبیت این رمزارز در میان کاربران شده است.
چگونه با کمترین کارمزد ارز دیجیتال بخریم؟
برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید به موضوع دیگری پاسخ دهیم و آن هم این است که:
کدام صرافی ایرانی کارمزد کمتری دارد؟
برای پیدا کردن صرافی ایرانی با کمترین کارمزد در ابتدا نیاز است که وارد وبسایت رسمی صرافی شوید و به دنبال صفحه مربوط به کارمزدها بگردید.
شایانذکر است که تنها کارمزد پایین نباید ملاک انتخاب یک صرافی باشد. برای نمونه صرافیهای کوچک با بازار محدود و گردش پایین ممکن است کارمزد بسیار کمی از کاربر بگیرند اما به دلیل گردش پایین مدتزمان بسیار زیادی طول خواهد کشید که تراکنشهای خرید یا فروش شما در این صرافیها کامل شود و عملاً از بازار عقب بیافتید.
چگونه با کمترین کارمزد ارز دیجیتال انتقال دهیم؟
به طور کلی برای انتقال ارز دیجیتال ما با چند فاکتور درگیر هستیم:
· کارمزد انتقال در شبکه
· سرعت انتقال
· پشتیبانی توسط کیف پولها و صرافیها
مورد اول که به نوع شبکه انتقال بستگی دارد که در زیر معروفترین آنها آورده شده است.
بهترین روش برای کاهش کارمزد تراکنش ارز دیجیتال، استفاده از کوینهایی است که شبکه آنها کارمزد کمتری دریافت میکنند. بهعنوانمثال، جهت تأیید تراکنش، هزینه پرداخت با توکنهای بر بستر بلاکچین ترون، کارمزد بهمراتب پایینتری نسبت به کوینهای موجود بر بستر بلاکچین اتریوم نیاز دارند.
در این قسمت، میانگین کارمزد جهت پردازش تراکنش برخی از رمزارزها را مشاهده میکنید. البته این مقدار با توجه به حجم تراکنشها و وضعیت شبکه هر رمزارز در زمانهای مختلف متغیر است. یکی از بهترین گزینهها برای انتقال ارزهای دیجیتال استفاده از شبکه بلاکچین ترون یا همان TRC-20 است.
در مقاله «تفاوت ERC20 با TRC20 چیست؟» به مقایسه شبکه ERC20 و TRC20 پرداخته شده است.
مورد بعدی که بسیار مهم است و بیتوجهی به آن کل سرمایه شما را بر باد خواهد است، این است که هر دو سمت مبدأ و مقصد باید از شبکه موردنظر پشتیبانی کنند.